Wyszukiwarka:
Film w katechezie

Jezus z Montrealu / Jésus de Montréal (1988)



Przy jednym z kościołów w Montrealu od lat odbywa się spektakl pasyjny. By przedstawienie, dość już przestarzałe, zaczęło znowu przyciągać publiczność, miejscowy ksiądz zwraca się do aktora Daniela Coulombe’a z prośbą o przygotowanie nowej wersji. Daniel, którego twarz przypominać może klasyczne wizerunki Jezusa, zabiera się za lekturę Ewangelii, książek o życiu i Pasji Jezusa, poszukuje czworga aktorów do pozostałych ról. Spektakl odnosi sukces u publiczności, lecz wywołuje sprzeciw zamawiającego księdza. Aktorzy nie tylko odtwarzają swe role, lecz zaczynają przeżywać odgrywaną historię, a sam Daniel ulega na krzyżu wypadkowi, w wyniku którego umiera.

Chociaż film nie opowiada bezpośrednio Ewangelii, Biblia przenika fabułę na kilku poziomach: cytatów, analogii, aktualizacji Pasji. W wypowiedziach protagonistów można odnaleźć przeszło 30 cytatów z Ewangelii: „Chcę jego głowy” – mówi na początku filmu producentka reklam, przywołując żądanie córki Herodiady dotyczące Jana Chrzciciela (Mk 6,17-29). Niemal w odpowiedzi słychać słowa „Oto jeszcze większy aktor”, odnoszące się do nadchodzącego Daniela, lecz przypominające ewangeliczne, w których Jan Chrzciciel wskazuje na Jezusa (J 1,29). Uważny widz rozpozna kolejne cytaty aż do zakończenia filmu, gdy na stacji metra Daniel wypowiada słowa Ukrzyżowanego: „Ojciec mnie opuścił” (Mk 15,33), a potem wygłasza eschatologiczne proroctwa Jezusa (Mk 13,1-27). Ewangelia jest uobecniana w sytuacjach, których uczestnicy na nowo przeżywają sceny ewangeliczne, podkreślając w ten sposób paralelizmy między Danielem a Jezusem. Drugą aktorkę, Mireille, Daniel wyzwala z sytuacji, w której była traktowana tylko jako erotyczny przedmiot: oczyszczenie świątyni (Mk 11,15-19) powtarza się w scenie gniewu Daniela przeciw twórcom filmu reklamowego, zmuszających Mireille do rozebrania się. Skojarzenia z kuszeniem na pustyni (Mt 4,8-9) niesie scena spotkania Daniela z adwokatem Cardinalem, który roztacza przed aktorem perspektywy wynikające z ich współpracy w kształtowaniu kariery – miasto widziane z okien wieżowca jest już u ich stóp. Arcand tworzy znaczenia także przez nazwiska protagonistów: Richard Cardinal przywołuje pojęcia władzy i bogactwa, nazwisko Daniela to Coulombe – w starofrancuskim „gołębica”, a w Ewangelii – symbol Ducha Świętego.

Ewangelia jest jednak obecna przede wszystkim w samym spektaklu, odnowionym i uwspółcześnionym przez Daniela i jego grupę teatralną, za sprawą tekstów pasyjnych drogi krzyżowej i ukrzyżowania (Mk 15,20-32; J 19,30), spotkania Zmartwychwstałego z Marią Magdaleną (J 20,11-18) i z uczniami w drodze do Emaus (Łk 24,13-35), oraz fragmentów dotyczących cudów – uzdrowienia niewidomego (Mk 8,22-26), rozmnożenia chleba (Mk 6,30-44), wskrzeszenia córki Jaira (Mk 5,21-43). Fragmenty biblijne są wplecione w narrację filmową w sposób czytelny dla widzów znających Ewangelię. Obok nich pojawiają się teksty nieobecne w Biblii, będące wynikiem poszukiwań Daniela (a przede wszystkim Arcanda), jak historia Jeszuy Ben Pantery, próba „odmitologizowania” historii Jezusa, mającego być nieślubnym synem rzymskiego żołnierza, Pantery (a nie Dziewicy, po grecku „partenos”).

Ostatni, najważniejszy i najbardziej autentyczny poziom, na którym w filmie jest obecna Ewangelia, to opowiadanie o pracy reżysera i jego współpracowników nad odnowionym spektaklem pasyjnym, będące wyrazem oryginalnej chrystologii: to Daniel, który porywa za sobą uczniów – aktorów, staje się Jezusem, mówiącym o prawdziwej godności i wartości człowieka (w opozycji do świata mediów), zdradzonym przez Kościół, oddającym swoje życie, symbolicznie – dzięki przeszczepionym narządom, sercu i oczom, zmartwychwstałym. Czworo aktorów po śmierci Daniela/Jezusa podejmie próbę kontynuacji rozpoczętego przezeń dzieła. Nowym „Kościołem” staje się teatr, skostniały religijny system „faryzeuszów i uczonych w Piśmie” rozpoznawalny jest we współczesnym Kościele i mediach. Jezus z Montrealu to przykład analogii, krytycznej alternatywy wobec „typowych” dzieł o Jezusie.

Film ten był jednym z większych sukcesów kinematografii kanadyjskiej, zdobywając m.in. nagrodę Jury Ekumenicznego na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes i nominację do Oscara. Wersja rozpowszechniana w Polsce na kasetach VHS została niestety skrócona: usunięto z niej sceny krytyczne wobec instytucjonalnego Kościoła, m.in. sekwencję, w której Daniel dowiaduje się o romansie księdza Leclerca z Constance.

Jezus z Montrealu (Jésus de Montréal), reż., sc. Denys Arcand, obsada: Lothaire Bluteau (Daniel Coulombe), Johanne-Marie Trembley (Constance Lazure), Gilles Pelettier (ks. Raymond Leclerc), Rémy Girard (Martin Durocher), Kanada-Francja 1989, 120’

-> Nowy Testament, Ewangelie synoptyczne, św. Jana

ks. Marek Lis

fot. filmweb.pl
Pozostałe tematy
Aktualności

Życzenia - Wielkanoc 2024

Raduj się, ziemio, opromieniona tak niezmiernym blaskiem, a oświecona jasnością Króla wieków, poczuj, że wolna jesteś od mroku, co świat okrywa! (Exultet)

Z okazji świąt Zmartwychwstania Pańskiego życzymy nadziei, by jej blask oświecał każdy dzień; miłości, by wypełniała wszelki mrok serca oraz wiary w pełne radości spotkanie Zmartwychwstałego Króla wieków. Redakcja ssb24.pl

więcej

Jak dobrze przeżyć W. Post?

WIELKI POST jest czasem walki duchowej i sztuki rozeznawania. Służą temu klasyczne formy pobożności: post, jałmużna, modlitwa..., droga krzyżowa, gorzkie żale, nawiedzanie kościołów stacyjnych, kazania pasyjne. Zapraszamy też do udziału w serii katechez o bałwochwalstwie; zob. katechezy.

więcej
zobacz wszystkie

Liczba wizyt: 13786396

Tweety na temat @Ssb24pl Menu
Menu