13. Dawajcie - bazylika św. Klemensa
2013-02-24
Bazylika św. Klemensa od zewnętrznej strony nie robi wielkiego wrażenia, ale wewnątrz kryje prawdziwe skarby z początków chrześcijaństwa w Rzymie. Można tu dotrzeć od bazyliki na Lateranie albo od Koloseum. Zachowały się pisemne świadectwa o papieżu Klemensie oraz o najstarszym kościele (titulus equiti), w którym chroniona jest "pamiątka" św. Klemensa (Hieronim).
I. INTERPRETACJA PISMA
Dn 9, 4-10; Ps 79 (78);
Łk 6, 36-38
Św. Klemens był trzecim
następcą Piotra, po Linusie i Anaklecie. Co do jego życia najważniejsze
jest świadectwo św. Ireneusza z Lyonu, który zaświadczył, że "widział [on] Apostołów", "spotykał się z nimi" i
"miał jeszcze w uszach ich przepowiadanie, a przed oczyma miał ich
tradycję" (Adv. Haer. 3,3,3). Dotykamy zatem samych początków Kościoła, naocznych świadków. Klemens słuchał Ewangelii z ust samego Piotra Apostoła, a nie w relacji Łukasza - jak nam jest to dane. W tym kontekście musimy pamiętać o pojęciu natchnienia. Benedykt XVI w Verbum Domini wyjaśnia: "(...) podobnie jak Słowo Boże stało się ciałem za sprawą Ducha Świętego w łonie Dziewicy Maryi, również Pismo Święte rodzi się z łona Kościoła za sprawą tegoż Ducha. Pismo Święte jest <słowem Boga, dlatego że zostało spisane pod natchnieniem Ducha Bożego> (KO 9). W ten sposób uznaje się w pełni rolę ludzkiego autora, który napisał natchniony tekst, i jednocześnie Boga samego jako prawdziwego Autora" (VD 19).
Co Ewangelia Łukasza mówi dziś do nas? W czterech krótkich zdaniach w formie przysłów, przekazuje nam proste i uniwersalne wskazania: Bądźcie miłosierni.... Nie osądzajcie... Nie potępiajcie... Przebaczajcie... Dawajcie... Zatrzymajmy się na jednym, dotyczącym osądzania. Jak prorok Daniel zróbmy rachunek sumienia i wyznajmy szczerze: "zgrzeszyliśmy, zbłądziliśmy, popełniliśmy nieprawość... Wstyd na twarzach niech okrywa nas...".
"Godne uwagi - podkreśla F. Mickiewicz - jest to, że polskie słowo "krytyka" etymologicznie pochodzi od greckiego czasownika krino - sądzę i rzeczownika krites - sędzia. W tym kontekście można powiedzieć, że powstrzymanie się od krytyki mającej na celu ukazanie przede wszystkim negatywnych stron postępowania drugiej osoby, jest już okazaniem miłosierdzia" (por. NKB do Łk, t. I, 356).
* Czy wstydzimy się jeszcze swoich grzechów, a zwłaszcza grzechów języka - łatwych sądów, niepełnych ocen, pośpiesznych opinii?
* Jakie są nasze osądy?
* Czy potrafię mówić dobrze o innych, widzieć dobre strony swoich oponentów?
II. ŚWIĘCI - PROMIENIE ŚWIATŁA SŁOWA
Późniejsze świadectwa, pomiędzy IV a V w., przypisują Klemensowi tytuł męczennika. Wielkim wydarzeniem były odkrycia archeologiczne w obecnej bazylice, powstałej w końcu XI w., starszych śladów budowli z IV w. Do "pamiątki" - wypomnianej przez św. Hieronima - dotarli mnisi irlandzcy opiekujący się bazyliką dopiero w ostatnich dziesięcioleciach. Pod absydą znaleziono obszerny pokój z zachowanymi stiukami z I wieku, a obok drugi budynek z przełomu II i III w., używany wówczas jako świątynia Mitry. Ważnym potwierdzeniem odkryć było medal niewolniczy z I w. z łacińskim napisem: Tene me quia fugi et revoca me Victori acolito ad domenicum Clementis ("Zatrzymaj mnie, bo uciekłem, i odstaw mnie do Wiktora akolity przy kościele w domu Klemensa").
Cennym świadectwem kultu świętych jest piękna mozaika w absydzie bazyliki. Chociaż pochodzi z początków XII w., wygląda na znacznie wcześniejszą, i nasuwa przypuszczenie, że została przeniesiona z dolnego kościoła lub co najmniej skopiowana. W wielu szczegółach przypomina bowiem małą mozaikę z V w. z baptysterium Lateranu (J. Gawroński).
Klemensowi Rzymskiemu przypisano autorstwo różnych pism, z
których jedynym pewnym wydaje się List do Koryntian.
Euzebiusz z Cezarei przekonywał, że jest on przekazywany "z pokolenia na
pokolenie (...), uznany za prawdziwy, wielki i budzący podziw.
Został napisany przez Klemensa, w imieniu Kościoła Rzymu, do Kościoła
Koryntu... Wiemy, że od dawna i jeszcze za naszych dni czytany publicznie podczas zgromadzeń wiernych" (Hist. 3, 16).
Podważano autorytet biskupa, wydawano łatwe sądy o nim i o jego nauczaniu, prześladowano Kościół rzymski (okres rządów cesarza Domicjana). W Liście Klemens skarży się, że "nagłe przeciwności,
pojawiające się jedna po drugiej" uniemożliwiły mu szybszą
interwencję.
III. DOŚWIADCZENIE WIARY
Przeżywamy w tych dniach historyczne wydarzenia związane z ustąpieniem z urzędu biskupa Rzymu. Media spekulują, wydają różne sądy i opinie na temat decyzji Ojca św. Pojawił się zarzut, że Papież ucieka, porzuca łódź Kościoła. Podczas ostatniej niedzielnej modlitwy Anioł Pański z wiernymi (24.02) wyznał: "Pan wzywa mnie, bym wstąpił na górę, aby bardziej poświęcić się
modlitwie i medytacji. Ale nie oznacza to porzucenia Kościoła,
przeciwnie, jeśli Bóg tego oczkuje ode mnie, to właśnie dlatego bym mógł
dalej mu służyć (...)". Papież kolejny raz z wielką pokorą wyjaśnia i prosił wszystkich o
modlitwę. Uczmy się Ewangelii pokory od świadka naszych czasów!
ks. Jan Kochel
fot. jk