Rozważania niedzielne: Rok B
VI Niedziela Wielkanocna - 13.05.2012
2012-05-09
Druga część alegorii o winnym krzewie rozwija naukę o miłości Ojca, Syna i wspólnoty. Dlaczego Jezus mówi do nas przy pomocy alegorii, czyli w sposób obrazowy? Obraz winnicy był owszem bliski słuchaczom Jezusa, ale czy jest zrozumiały dla nas - żyjących na progu XXI w.? Obrazowy sposób wyrażania się bliski jest wszystkim ludziom wiary. Augustyn z Dacji (+1282) uczył: "Sens dosłowny przekazuje wydarzenia, alegoria prowadzi do wiary..." (por. KKK 118).
CZYTAJ!
J 15,9-17
Jezus nauczał: Jak Mnie umiłował Ojciec, tak i Ja was umiłowałem. Trwajcie w miłości mojej! Jeśli
będziecie zachowywać moje przykazania, będziecie trwać w miłości mojej,
tak jak Ja zachowałem przykazania Ojca mego i trwam w Jego miłości. To wam powiedziałem, aby radość moja w was była i aby radość wasza była pełna. To jest moje przykazanie, abyście się wzajemnie miłowali, tak jak Ja was umiłowałem. Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich. Wy jesteście przyjaciółmi moimi, jeżeli czynicie to, co wam przykazuję. Już
was nie nazywam sługami, bo sługa nie wie, co czyni pan jego, ale
nazwałem was przyjaciółmi, albowiem oznajmiłem wam wszystko, co
usłyszałem od Ojca mego. Nie
wyście Mnie wybrali, ale Ja was wybrałem i przeznaczyłem was na to,
abyście szli i owoc przynosili, i by owoc wasz trwał - aby Ojciec dał
wam [wszystko], o cokolwiek Go poprosicie w imię moje. To wam przykazuję, abyście się wzajemnie miłowali.
ROZWAŻ!
Znany teolog kard. Henri de Lubac przypominał, że ten średniowieczny dwuwiersz littera gesta docet, quid credas allegoria... nie powstał na potrzeby akademickiego wykładu, lecz jako kompendium dla praktyków - kaznodziejów, katechetów, nauczycieli. Tę samą ideę obrazowego przekazu wiary wyraża fresk z romańskiego kościoła św. Marii Magdaleny w Vezelay, gdzie dwóch ludzi pracuje przy młynie: jeden z nich sypie do niego ziarno; drugi zbiera do worka otrzymaną z mielenia mąkę. Docierającym masowo do sanktuarium w Vezelay prostym i niepiśmiennym (illitterati) pielgrzymom miejscowi benedyktyni objaśniali znaczenie przedstawienia: w pierwszym z bohaterów pomagali rozpoznać Mojżesza, w drugim - Pawła, a w młynie samego Chrystusa. Ziarno to Stary Testament, a mąka - Nowy. Nowy bowiem kryje się w Starym, a Stary rozjaśnia się w Nowym (św. Augustyn). Zadaniem egzegetów i nauczających w Kościele jest pracować według tych zasad interpretacji tekstu nad głębszym zrozumieniem i wyjaśnieniem ukrytego (w obrazach) sensu Pisma Świętego, aby wzrastała wiara ludu.
Podobnie jest w alegorii o winnym krzewie. Przy czym tutaj pierwszym Egzegetą jest Jezus. On wyjaśnia: Ja jestem prawdziwym krzewem winnym, mój Ojciec - jest rolnikiem winnej latorośli, a wy gałązkami (15,1.5). Pytaniem zasadniczym jest pytanie o relacje - pytanie o miłość - o owoc dojrzały.
Co oznacza "trwać w [mojej] miłości"?
Wiemy kto kogo miłuje: Ojciec - Syna, Syn - Ojca; Ojciec i Syn - nas [przyjaciół]. Tak nazwał nas - uczniów, wyrosłych z winnego krzewu, oczyszczonych, wydających owoc. "Nazwałem was przyjaciółmi, gdyż dałem wam poznać wszystko, czego dowiedziałem się od Ojca" (15,15). Św. Augustyn mawiał jednak: "Nie wierzyłbym Ewangelii, gdyby nie skłonił mnie do tego autorytet Kościoła katolickiego" (KKK 119). Czytamy i wyjaśniamy sens Pisma w Kościele i z Kościołem (por. VD 29). On jest środowiskiem życiowym naszej wiary. On jest polem uprawnym dla winnego krzewu! Pole dla winnicy może być na stromym zboczu, może być skaliste i trudno dostępne, ale musi być dobrze nasłonecznione i domaga się wytrwałej pracy. W winnicy nic łatwo nie przychodzi. Długo nie widać efektów ciężkiej pracy. Owoc dojrzały jest długo wyczekiwany! Owoc, jaki przynoszą uczniowie, oraz sam fakt, że są uczniami - to objawienie chwały Bożej i bezinteresowny wybór Jezusa (15,8.16).
Słowo owoc pojawia się wcześniej w czwartej Ewangelii i ma różne znaczenie (J 4,36; 12,24; 15,2.4-5.8.16). Warunkiem przynoszenia owocu jest związek (relacja) z Jezusem - "trwanie w [Nim]". To jest najważniejsze!
W drugiej części alegorii Jezus mówi o przyjaźni - zażyłości - miłości. Miłość polega na dawaniu siebie, co symbolizuje odżywianie gałązek przez krzew. Krążące wewnątrz krzewu winnego soki są symbolem żywotnych relacji - symbolem miłości, która jak krew w organizmie człowieka daje życie. W zdrowym krzewie winnym (jak w organizmie ludzkim) żywotne soki (krew) zapewniają dobry owoc. Miłość jest ożywiającą siłą.
Z tego obrazu wypływa też zasada doskonałego modelu miłości w Kościele. Polega on na oddawaniu życia za tego, kogo się kocha (15,12-13). Miłujący zawsze daje i przyjmuje. Sztuką jest okazywać miłość i przyjmować miłość. Prawdziwa miłosna wymiana (relacja) jest zawsze dwustronna, ale "nie ma większej miłości nad tę, gdy ktoś poświęca swoje życie za... [przyjaciół]" (15,13). Miłość jest więc wymagająca, polega na trwaniu i dawaniu. Wymaganie to wyraża się nadto w zachowywaniu - zachowywaniu przykazania miłości (15,12). Dla dojrzałych uczniów nie potrzeba dziesięciu, wystarcza jedno - nowe przykazanie, "abyście się wzajemnie miłowali" (13,34). Miarą dojrzałej miłości jest nadto darmowość i wymienność tego daru. Miłość musi dalej krążyć - ożywiać winny krzew (wspólnotę - Kościół) - być przekazywana. Żywotnych soków miłości nie można zatrzymać dla siebie. One muszą dotrzeć do serca Jezusa. Oto odkrycie na miarę doktoratu: "Zrozumiałam, że Kościół posiada Serce i że to Serce płonie Miłością. Zrozumiałam, że jedynie Miłość pobudza członki Kościoła do działania i gdyby przypadkiem zabrakło Miłości, Apostelowie przestaliby głosić Ewangelię, Męczennicy nie chcieliby przelewać swojej krwi... Zrozumiałam, że Miłość zamyka w sobie wszystkie powołania, że Miłość jest wszystkim, obejmuje wszystkie czasy i wszystkie miejsca... jednym słowem, jest wieczna!" (św. Teresa od Dzieciątka Jezus, Rękopisy autobiograficzne, B 3v).
Inna Święta przekonuje jednak, że "nie ma takiej nauki, która byłaby lepsza, cenniejsza i wspanialsza niż tekst Ewangelii", stąd apeluje: "Rozważajcie i zachowuje to, czego nasz Pan i Nauczyciel, Jezus Chrystus, nauczał przez swoje słowa i co wypełniał przez swoje czyny" (św. Cezaria Młodsza; por. KKK 127). Św. Teresa była pewna, że tylko w Ewangelii można odkryć "ciągle nowe światło, ukryty mistyczny sens" (A 83v).
Zapytajmy zatem:
MÓDL SIĘ!
Panie Boże, nasz Ojcze, Ty wiesz, że nie umiemy mówić o tajemnicy Twojej miłości do ludzi, o tajemnicy Twojego planu zbawienia; wiesz, że nie umiemy się modlić. Ty jednak wezwałeś nas do wejścia w tą właśnie tajemnicą, byśmy mogli ją pojąć i głosić innym. Otwórz więc nasze umysły i serca tak, byśmy umieli przyjąć dar Ducha Świętego, który przyłącza nas do Twojego Syna. Pomóż nam zrozumieć Twoją miłość do ludzi, i spraw, byśmy - dla większej chwały Twego Imienia - umieli poświacie nasze życie na służbą braciom i siostrom. Prosimy Cię o to przez Chrystusa Pana naszego.
ks. Jan Kochel
Podobnie jest w alegorii o winnym krzewie. Przy czym tutaj pierwszym Egzegetą jest Jezus. On wyjaśnia: Ja jestem prawdziwym krzewem winnym, mój Ojciec - jest rolnikiem winnej latorośli, a wy gałązkami (15,1.5). Pytaniem zasadniczym jest pytanie o relacje - pytanie o miłość - o owoc dojrzały.
Co oznacza "trwać w [mojej] miłości"?
Wiemy kto kogo miłuje: Ojciec - Syna, Syn - Ojca; Ojciec i Syn - nas [przyjaciół]. Tak nazwał nas - uczniów, wyrosłych z winnego krzewu, oczyszczonych, wydających owoc. "Nazwałem was przyjaciółmi, gdyż dałem wam poznać wszystko, czego dowiedziałem się od Ojca" (15,15). Św. Augustyn mawiał jednak: "Nie wierzyłbym Ewangelii, gdyby nie skłonił mnie do tego autorytet Kościoła katolickiego" (KKK 119). Czytamy i wyjaśniamy sens Pisma w Kościele i z Kościołem (por. VD 29). On jest środowiskiem życiowym naszej wiary. On jest polem uprawnym dla winnego krzewu! Pole dla winnicy może być na stromym zboczu, może być skaliste i trudno dostępne, ale musi być dobrze nasłonecznione i domaga się wytrwałej pracy. W winnicy nic łatwo nie przychodzi. Długo nie widać efektów ciężkiej pracy. Owoc dojrzały jest długo wyczekiwany! Owoc, jaki przynoszą uczniowie, oraz sam fakt, że są uczniami - to objawienie chwały Bożej i bezinteresowny wybór Jezusa (15,8.16).
Słowo owoc pojawia się wcześniej w czwartej Ewangelii i ma różne znaczenie (J 4,36; 12,24; 15,2.4-5.8.16). Warunkiem przynoszenia owocu jest związek (relacja) z Jezusem - "trwanie w [Nim]". To jest najważniejsze!
W drugiej części alegorii Jezus mówi o przyjaźni - zażyłości - miłości. Miłość polega na dawaniu siebie, co symbolizuje odżywianie gałązek przez krzew. Krążące wewnątrz krzewu winnego soki są symbolem żywotnych relacji - symbolem miłości, która jak krew w organizmie człowieka daje życie. W zdrowym krzewie winnym (jak w organizmie ludzkim) żywotne soki (krew) zapewniają dobry owoc. Miłość jest ożywiającą siłą.
Z tego obrazu wypływa też zasada doskonałego modelu miłości w Kościele. Polega on na oddawaniu życia za tego, kogo się kocha (15,12-13). Miłujący zawsze daje i przyjmuje. Sztuką jest okazywać miłość i przyjmować miłość. Prawdziwa miłosna wymiana (relacja) jest zawsze dwustronna, ale "nie ma większej miłości nad tę, gdy ktoś poświęca swoje życie za... [przyjaciół]" (15,13). Miłość jest więc wymagająca, polega na trwaniu i dawaniu. Wymaganie to wyraża się nadto w zachowywaniu - zachowywaniu przykazania miłości (15,12). Dla dojrzałych uczniów nie potrzeba dziesięciu, wystarcza jedno - nowe przykazanie, "abyście się wzajemnie miłowali" (13,34). Miarą dojrzałej miłości jest nadto darmowość i wymienność tego daru. Miłość musi dalej krążyć - ożywiać winny krzew (wspólnotę - Kościół) - być przekazywana. Żywotnych soków miłości nie można zatrzymać dla siebie. One muszą dotrzeć do serca Jezusa. Oto odkrycie na miarę doktoratu: "Zrozumiałam, że Kościół posiada Serce i że to Serce płonie Miłością. Zrozumiałam, że jedynie Miłość pobudza członki Kościoła do działania i gdyby przypadkiem zabrakło Miłości, Apostelowie przestaliby głosić Ewangelię, Męczennicy nie chcieliby przelewać swojej krwi... Zrozumiałam, że Miłość zamyka w sobie wszystkie powołania, że Miłość jest wszystkim, obejmuje wszystkie czasy i wszystkie miejsca... jednym słowem, jest wieczna!" (św. Teresa od Dzieciątka Jezus, Rękopisy autobiograficzne, B 3v).
Inna Święta przekonuje jednak, że "nie ma takiej nauki, która byłaby lepsza, cenniejsza i wspanialsza niż tekst Ewangelii", stąd apeluje: "Rozważajcie i zachowuje to, czego nasz Pan i Nauczyciel, Jezus Chrystus, nauczał przez swoje słowa i co wypełniał przez swoje czyny" (św. Cezaria Młodsza; por. KKK 127). Św. Teresa była pewna, że tylko w Ewangelii można odkryć "ciągle nowe światło, ukryty mistyczny sens" (A 83v).
Zapytajmy zatem:
- Czyż możemy oprzeć się urokowi przekonania najmłodszego Doktora Kościoła? Jak uczciwie dociekać pełnego sensu Pisma Świętego? Jakie znamy kryteria interpretacji i aktualizacji Słowa Bożego w Kościele (por. KKK 109-119; VD 29-49)?
- Co dodaje do rozumienia sensu obrazu o winnym krzewie "umiłowany uczeń", gdy przekonuje, by nie zamykać serca i wzywa: "Dzieci, nie miłujmy słowem ani językiem, lecz czynem i prawdą" (1 J 3,17n)?
- Co "uspakaja" lub "oskarża" nasze serce?
MÓDL SIĘ!
Panie Boże, nasz Ojcze, Ty wiesz, że nie umiemy mówić o tajemnicy Twojej miłości do ludzi, o tajemnicy Twojego planu zbawienia; wiesz, że nie umiemy się modlić. Ty jednak wezwałeś nas do wejścia w tą właśnie tajemnicą, byśmy mogli ją pojąć i głosić innym. Otwórz więc nasze umysły i serca tak, byśmy umieli przyjąć dar Ducha Świętego, który przyłącza nas do Twojego Syna. Pomóż nam zrozumieć Twoją miłość do ludzi, i spraw, byśmy - dla większej chwały Twego Imienia - umieli poświacie nasze życie na służbą braciom i siostrom. Prosimy Cię o to przez Chrystusa Pana naszego.
ŻYJ SŁOWEM!
ks. Jan Kochel
