Rodzajowo możemy go nazwać „inteligencją zła”, gdyż zło nie jest tylko owocem ignorancji, błędów czy zaniedbań. Zło jest sprzeciwem wobec Chrystusa. On sam tego doświadczył i walczył ze złem. W takim znaczeniu jest ono częścią zbawczego zamysłu Chrystusa i częścią zamysłu Kościoła, przynajmniej jako cień, który nań pada.

Drogi, będące przeciwstawieniem się „drogom Bożym”, to środki, których przeciwnik używa, by do nas dotrzeć, jego zamysły i dążenia. To wszystko nie powinno wydawać się nam dziwną i osobliwą ideą. Gdy uważnie czytamy Pismo, widzimy wtedy, iż jest to bardzo ważna zasada interpretacji rzeczywistości.

Imiona przeciwnika. Różnorodność imion, jakie znajdujemy w Biblii, wskazuje, z jednej strony, na trudności w jasnym określeniu tej inteligencji zła, a z drugiej – na wielokształtność działań przeciwnika.

• Pierwsze jego imię, poczynając od 3 rozdziału Księgi Rodzaju, to wąż: wskazuje na spryt, zdolność wprowadzania w błąd, osaczania, zwodzenia pozornym rozumowaniem;
  
• Później pojawia się kusiciel. Stara się on rzucić człowieka w przepaść, z której nie jest w stanie wydobyć się;
• Nieprzyjaciel – to ktoś pragnący dla człowieka zła, kto chce człowieka upokorzyć, zdegradować i doprowadzić do rozpaczy;
• Morderca od początku – imię, którym obdarzył przeciwnika Jezus. Wskazuje na satysfakcję ze zniszczenia człowieka. Historia notuje przerażające przykłady ludzkiego okrucieństwa, które słusznie nazywamy „diabelskimi”. Istotnie, wydaje się, że człowiek w swej głupocie nie byłby do niego zdolny, jeśli nie zniewoliłaby go jakaś tajemnicza siła. Pomyślmy na przykład o nazistowskich obozach koncentracyjnych, o milionach zamordowanych wśród tortur i poniżenia w pewnych częściach świata;
• Oskarżyciel albo oszczerca – ten, który ciągle podkreśla zło, to co negatywne, ten który doprowadza do depresji, samozniszczenia. Jest całkowitym przeciwieństwem Pocieszyciela, „Parakleta”, który broni, budzi odwagę, pozwala dostrzec cel, wskazuje na możliwości stojące przed człowiekiem współpracującym z łaską. Pod nazwą „oskarżyciel” kryć się może cała wewnętrzna negatywna sfera człowieka, która każe mu mówić: nie dam rady, nie osiągnę, pomyliłem drogę;
• Wprowadzający rozłam – ten, który wprowadza pomiędzy ludzi spory i nieporozumienia. Czasem dochodzi do nich z błahych powodów, a jednak mogą się zakończyć walkami rodzin i grup;
• Kłamca – czyli ten, który tak sprytnie mówi nieprawdę, że kłamstwa stają się godne wiary. Czasami można słyszeć takie oszczerstwa, czy przykłady ludzkiego kłamstwa, że da się w tym dostrzec działanie diabelskiej siły (zob. Lud w drodze, 96-98).
  

We wszystkich tych przykładach nie koniecznie musi być osobiście zaangażowany szatan; znajdujemy się jednak (i tu pojawia się biblijna analogia) wobec całej sfery zła, za którą szatan ponosi odpowiedzialność.

Tak więc drogi zła ujawniają się w wielości zachowań, które zmierzają do poniżenia i przytłoczenia człowieka, do odebrania mu odwagi. Przybierają one kształt teorii sceptycyzmu, nihilizmu, zobojętnienia, dochodząc nawet do radości z nieszczęścia innych. Różne imiona, poprzez które Pismo św. zwraca uwagę na obecność przeciwnika, konkretyzują się w zbrodniach, samobójstwach, w ciężkich nałogach, w walkach i konfliktach między ludźmi. „Bądźcie trzeźwi! Czuwajcie! Przeciwnik wasz, diabeł, jak lew ryczący krąży szukając kogo pożreć” - przekonuje Apostoł Piotr (1 P 5,8).

Poznanie działania szatana jest zadaniem chrześcijanina - owocem rozeznania i walki duchowej.

• Czy współpracujemy z Chrystusem w walce z Złym duchem?
• Czy nazywamy po imieniu zło w naszym życiu - czy wyznajemy je szczerze w sakramencie pokuty i pojednania?
• Jakie jest nasze uczestnictwo w Eucharystii? Czy czujemy się "pociągnięci" przez Chrystusa?