Jezus wybrał się stamtąd i przyszedł w granice Judei i Zajordania. Tłumy znowu ściągały do Niego i znowu je nauczał, jak miał zwyczaj. Przystąpili do Niego faryzeusze i chcąc Go wystawić na próbę, pytali Go, czy wolno mężowi oddalić żonę. Odpowiadając zapytał ich: «Co wam nakazał Mojżesz?» Oni rzekli: «Mojżesz pozwolił napisać list rozwodowy i oddalić». Wówczas Jezus rzekł do nich: «Przez wzgląd na zatwardziałość serc waszych napisał wam to przykazanie. Lecz na początku stworzenia Bóg stworzył ich jako mężczyznę i kobietę: dlatego opuści człowiek ojca swego i matkę i złączy się ze swoją żoną, i będą oboje jednym ciałem. A tak już nie są dwoje, lecz jedno ciało. Co więc Bóg złączył, tego człowiek niech nie rozdziela!» W domu uczniowie raz jeszcze pytali Go o to. Powiedział im: «Kto oddala żonę swoją, a bierze inną, popełnia cudzołóstwo względem niej. I jeśli żona opuści swego męża, a wyjdzie za innego, popełnia cudzołóstwo». Przynosili Mu również dzieci, żeby ich dotknął; lecz uczniowie szorstko zabraniali im tego. A Jezus, widząc to, oburzył się i rzekł do nich: «Pozwólcie dzieciom przychodzić do Mnie, nie przeszkadzajcie im; do takich bowiem należy królestwo Boże. Zaprawdę, powiadam wam: Kto nie przyjmie królestwa Bożego jak dziecko, ten nie wejdzie do niego». I biorąc je w objęcia, kładł na nie ręce i błogosławił je.

Kościół przez wielki nie był przychylny wynoszeniu na ołtarze małżeństw, choć nie brakowało biblijnych przykładów takiego świętego życia. W ostatnim czasie coraz częściej wskazuje wzorce osobowe małżonków, którzy „[opuścili] ojca i matkę [złączyli się] i będą oboje jednym ciałem” (np. św. Ludwig i Zelia Martin – rodzice św. Teresy z Lisieux, kanonizowani 18 października 2015 r., bł. Alojzy i Maria Beltrame Quarttrocchi oraz słudzy Boży – Józef i Wiktoria Ulmowie – zamordowani wraz z siedmiorgiem dzieci).

Wszyscy synoptycy przywołują naukę Jezusa na temat nierozerwalności małżeństwa i błogosławieństwa dzieci (por. Mk 10, 1-16; Mt 19, 1-15; Łk 16, 18; 18, 15-17). Taka zgodność trzech Ewangelii potwierdza wagę tego pouczenia moralnego. Jezus przypomina nakazy Starego Prawa (por. Rdz 2, 24; Pwt 24, 1-4), radykalizuje je – sprzeciwia się rozwodom, stawiając w centrum miłość i godność małżonków oraz ich obowiązki wobec dzieci. Małżeństwo winno być monogamiczne, gdyż wolą Stwórcy jest związek, w którym mężczyzna i kobieta stają się jednym organizmem, by nawzajem siebie wspierać, być otwartymi na nowe życie i służyć sobie na drodze do zbawienia.

W średniowieczu małżeństwa władców na ogół zawierane były w celach politycznych i to prawie w dziecięcym wieku nowożeńców. Tak też było z małżeństwem Henryka Pobożnego i Anny, córki czeskiego króla Ottokara I. Królewna czeska urodziła się w 1204 r. Była córką Konstancji Węgierskiej, siostry króla Andrzeja II. Trzy lata później z tego małżeństwa urodziła się również Agnieszka, która prowadziła ascetyczny i pełen pokory tryb życia, poświęciła się służbie ubogim i Kościołowi (ogłoszona świętą w 1989 r.). Ślub Anny z Henrykiem Pobożnym odbył się około 1218 r. W posagu Anna otrzymała przygraniczne dobra w okolicach Zgorzelca i Żytawy. Była matką dziesięciorga dzieci – pięciu córek i pięciu synów. Od niej wywodzą się wszyscy Piastowie Środkowego i Dolnego Śląska. W życiu codziennym była powiernicą Jadwigi Śląskiej i wierną żoną jej syna – Henryka Pobożnego. Ich szczęśliwe życie przerwał najazd Mongołów i słynna bitwa pod Legnicą (9 kwietnia 1241 r.), w której Henryk trafił do niewoli, a później został ścięty w obozie wroga (por. C. de Bridia, Historia Tatarów (1247), w: G. Labuda, J. Strzelczyk, Prawda o bitwie z Mongołami pod Legnicą (1241), Legnicka Kuria Biskupia 2002).

Podczas tatarskiego najazdu księżne Anna i Jadwiga skryły się w Krośnie nad Odrą. Gdy dowiedziały się o śmierci Henryka Pobożnego, natychmiast przybyły na miejsce bitwy. Odnalazły jego ciało, które pozbawione głowy rozpoznały po sześciu palcach u jednej ze stóp. Przewieziono je do Wrocławia i pochowano w kościele św. Jakuba, w sarkofagu przykrytym rzeźbioną płytą, na której książę przedstawiony jest jako obrońca wiary i poddanych.

Opat Piotr ok. 1270 r. zapisał w Księdze Henrykowskiej cenne zalecenie dla potomnych: „Pamięć zaś pana księcia Henryka zabitego przez pogan (...) niechaj na wieki będzie uroczyście święcona w wypominkach dorocznych i innych modlitwach i nabożeństwach żałobnych. (...) We wspomnianym wyżej dniu, mianowicie 9 kwietnia, niech będzie obchodzona w tym klasztorze uroczyście jego rocznica po wieczne czasy”. Na Legnickich Polach trwał żywy kult pobożnego Księcia potwierdzony później przez papieży Grzegorza IX, Klemensa IV i Jana Pawła II.

Księżna Anna odegrała bardzo ważną rolę w utrzymaniu rodu i rozwoju kultu jej wielkich przedstawicieli. Po śmierci męża objęła władzę jako regentka. Zaczęła naśladować swoją teściową Jadwigę. Dołożyła wielkich starań, by doprowadzić do jej kanonizacji, która nastąpiła 26 marca 1267 r. Księżna założyła liczne szpitale i przytułki dla chorych i opuszczonych. Fundowała też klasztory, m.in. w Krzeszowie, podpisując się jako „Księżna Śląska i Polski”. Zrealizowała w ten sposób wolę nieżyjącego męża. Jej pobożność, modlitwa i pokuta do dziś budzą podziw. Zmarła 26 czerwca 1265 r. Została pochowana w ufundowanym przez siebie klasztorze klarysek we Wrocławiu. Współczesny biograf uważa, że księżna Anna mogłaby stać się patronką zagrożonych w Unii Europejskiej rodzin oraz matek, które napotykają trudności w duchowej formacji swych dzieci (zob. W. Bochnak, Księżna Anna Śląska, Wrocław 2007).

Trzeba badać dzieje śląskiej ziemi i sięgać do jej wzniosłych wzorców osobowych, by umiejętnie rozwiązywać problemy współczesnych chrześcijan. Kościół zawsze stawiał małżeństwo i rodzinę w centrum życia społeczności ludzkiej, przyznawał jej wyjątkowe prawa i wyznaczał specjalne zadania w procesie wychowania w wierze. W XXI w. małżeństwo i rodzina są – podobnie jak w czasach książąt śląskich – „polem walki” o zachowanie ich znaczenia w życiu społeczno-kulturowym Europy i świata.

Rzymskie Nadzwyczajne Zgromadzenie Biskupów poświęcone rodzinie (w 2014 i 2015 r.) to wielki apel Kościoła o obronę praw rodziny, wyzwanie duszpasterskie w kontekście nowej ewangelizacji oraz okazja do pogłębionej refleksji nad godnością małżeństwa i wspólnoty rodzinnej.

• Małżeństwa i rodziny poddane próbom wychowują do wierności, ponieważ strzegą tajemnicy przymierza i świadomości niewzruszonego trwania w łasce Bożej. Jak dzisiaj zabiegać o ewangeliczną nierozerwalność tego świętego związku i chronić rodzinę?
• Ewangelia zwraca uwagę na dwa bardzo ważne słowa w kontekście sakramentu małżeństwa: „od początku” i „Stwórca”. Ich znaczenie objaśniał św. Jan Paweł II w swoich katechezach pt. Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Poszukiwał tam odpowiedzi na pytanie: Jak bronić małżeństwa, które jest rzeczywistością pierwotną, fundamentalną, włączoną w Boży zamysł i ściśle wpisaną w ludzką egzystencję?
• O co winniśmy prosić świętych małżonków?
  

Kard. C.M. Martini przekonywał, że małżeństwo ma charakter trwały: „Podobnie jak chrzest, wskazuje ono na początek wydarzenia, które trwa przez całe życie, które ogarnia każdy dzień, które określa wszystkie sytuacje ludzkie, naznaczone takim oddaniem i taką wiernością” (por. Sakramenty, Kraków 1994, 88). Podejmij rozmowę i szukaj własnych argumentów na temat wierności i trwałości małżeństwa i rodziny, a potem pomódl się za tych, którzy przeżywają problemy i kryzysy małżeńskie.

ks. Jan Kochel