Droga (proces) wychowania
2018-12-17
Ty natomiast [Tymoteuszu] trwaj w tym, czego się nauczyłeś i co ci powierzono, wiedząc, kim byli twoi nauczyciele! Już od dzieciństwa znasz Pisma święte, które mogą napełnić cię mądrością prowadzącą do zbawienia przez wiarę w Chrystusie Jezusie. Każde Pismo przez Boga natchnione jest pożyteczne do nauczania, upominania, poprawiania, wychowywania w sprawiedliwości, tak aby człowiek Boży był doskonały, zdolny do każdego dobrego czynu.
W obrazie „drogi” występuje motyw świadomego podjęcia działania wychowawczego, nieprzerwanego i długotrwałego podążania w wyznaczonym kierunku. W ramach ścieżki lub drogi potrzeba dokonać wyboru jednego z przeciwstawnych motywów: dobra i zła (por. Pwt 30,15; Prz 2,12-15; Iz 30,21; Mt 7,13n). Droga prawego (dobrego) postępowania w Księdze Przysłów (4,26) została przedstawiona jako prosta (15,21), wiodąca wzwyż (15,24), ku życiu i nieśmiertelności (12,28).
Apostoł Paweł swoje podstawowe wychowanie otrzymał w środowisku greckim i żydowskim. Najpierw kształcił się w Tarsie, głównym mieście Cylicji (Azji Mniejszej) i ważnym ośrodku umysłowym grecko-rzymskim (Dz 9,11; 21,39). Tam czerpał z bogactwa greckiej pedagogii (paidei), np. Sokrates opisał trwający nieustannie proces „edukowania”, który rozpoczynał się od „wydobywania” (gr. maieutike) z nas tego, co już wiemy, a kończył w momencie ukształtowania się dojrzałej osoby, zdolnej do podejmowania wiążących decyzji.
Kontynuował swoje staranne wykształcenie w Jerozolimie „u stóp Gamalieila” – faryzeusza i uczonego w Prawie (Dz 22,3). Pedagogia żydowska sięgała do dydaktyki biblijnej, np. Kohelet zaprawiony w poszukiwaniu mądrości i jej kultywowaniu, „(…) wpajał także wiedzę ludowi. I słuchał, badał i ułożył wiele przysłów. Starał się (…) znaleźć słowa piękne i rzetelnie napisać słowa prawdy” (12,9-10).
Paweł czerpał zatem z podwójnej tradycji pedagogicznej. Czego sam się nauczył, przekazał swojemu umiłowanemu uczniowi – Tymoteuszowi, który podobnie od dzieciństwa wychowywał się w podwójnej tradycji; był synem Żydówki i Greka z Listry (por. Dz 16,1-4; 17,15; 19,22; Rz 16,21; 1 Tm 1,1; 2 Tm 1,1).
Matka Eunika i babka Lois udzielały małemu Tymoteuszowi pierwszych pouczeń religijnych i moralnych według Prawa Mojżeszowego (1 Tm 1,3-5; por. Prz 1,8; 6,20; 31,1). Od ojca Greka otrzymał zapewne również klasyczne wykształcenie hellenistyczne. Kiedy przeszedł na chrześcijaństwo (Dz 16,1; 2 Tm 1,5; 3,15), stał się umiłowanym uczniem i towarzyszem św. Pawła, uczestnicząc w jego misji ewangelizacyjnej i apostolskiej przez okres prawie 15 lat (por. Rz 16,21; 1 Kor 16,10; Flp 2,20-22; 1 Tes 3,2; 1 Tm 1,2.18; 2 Tm 3,10n). Otrzymał od Apostoła Narodów wiele zadań w pierwotnym Kościele (por. Dz 17,14n; 18,5; 19,22; 20,4; 1 Kor 4,17; 2 Kor 1,19; Flp 2,19; 1 Tm 3,6); był też współautorem listów Pawła (por. 2 Kor, Flp, Kol, 1 Tes, 2 Tes, Flm).
Wychowanie jest więc bardzo złożonym procesem dydaktycznym, który cechuje się różnymi formami oddziaływania wychowawczego, np. dialog– w sensie słuchania i odpowiedzi, napomnienie (poprawianie) – w sensie korekty błędnych postaw czy też dialektyka – w sensie usiłowań odkrycia nie tylko punktów zgodnych, lecz także sprzeczności pobudzających do dyskusji i nowych poszukiwań.
Najważniejszy jest cel, do którego zmierzają wszelkie działania pedagogiczne. Chodzi o doprowadzenie człowieka do dojrzałości, zdobycia umiejętności wyboru dobra – „każdego czynu dobrego” (3,17). Termin téleios (od. gr. telos – „kres, cel”) wskazuje na chrześcijanina, który powinien ustawicznie zmierzać do doskonałości: „aż wszyscy osiągniemy jedność wiary i poznania Syna Bożego, doskonałe człowieczeństwo, miarę wielkości według pełni Chrystusa” (Ef 4,13; por. Kol 1,28; Jk 1,4; 3,2; 1 J 4,18). Oczywiście Bóg może pominąć jakiś etap w formacji, ale zasadą jest stopniowy rozwój w czasie. Paweł używa tutaj metafory „mleka” dla wstępnego etapu procesu, a „pokarmu stałego” dla formacji podstawowej (por. 1 Kor 3,1-2; Hbr 5,11 – 6,12). Celem pełnej formacji uczniów jest bowiem idea: „niech staną się doskonali [teteleioménoi] w jedności” (J 17,23).
Warto więc zapytać:
- Na jaki typ procesu formacyjnego wskazuje motyw „dwóch dróg” (Jr 25,5; Mt 7,13n)?
- Czego synonimem jest „droga” (por. Dz 9,2; 18,25n; 19,9.23)?
- Co jest ostatecznym kresem prawdziwej formacji duchowej (1 P 1,15n)?
Panie Jezu, Ty objawiłeś nam jedyną prawdziwą drogę do Ojca. Wiemy już jak i dokąd iść, bo „[Jesteś] drogą i prawdą i życiem”. Dzięki Twojej krwi, przelanej na ołtarzu Krzyża, otwarłeś nam „nową, życiodajną drogę”. Nie ma innej: „Kto nie bierze swego krzyża i nie naśladuje Mnie, nie jest Mnie godny”. Daj nam zatem odwagę, by „[iść i pozyskiwać] uczniów we wszystkich narodach” oraz świadczyć o Tobie aż po krańce ziemi. Obyśmy potrafili przekraczać wszelkie bariery i niepowodzenia, by z wytrwałością, cierpliwością i radością dziękować Ojcu, który „dał [nam] zdolność do udziału w dziedzictwie świętych w światłości”. Który żyjesz i królujesz na wieki wieków. Amen.
Napisz program wychowawczy na podstawie najstarszych formuł pouczenia katechizmowego: „Dwie są drogi, jedna droga życia, a druga śmierci – i wielka jest różnica między nimi. Oto droga życia: Przede wszystkim będziesz miłował Boga, który cię stworzył, następnie zaś bliźniego twego jak siebie samego, a czego nie chcesz, by ktoś ci zrobił, tego wszystkiego i ty także nie rób drugiemu” (Didache I,1-2; por. Pasterz Hermasa 35,1-5).
Obejrzyjcie z dziećmi obrazek (04).
- Co robi wychowawca? (czyta i tłumaczy).
- Co trzyma w rękach? (książkę).
- Jak reaguje dziecko? Jaką ma minę? (zainteresowane, uśmiechnięte).
W ubiegłym tygodniu mówiliśmy o tym, że miejsce wychowawcy jest tuż przy dziecku. I widzimy, że ten wychowawca zachowuje się wzorowo. Nawet nieco wyprzedza wychowanka, by go chronić.
- Jaką drogę muszą przebyć obydwaj? (most).
- Gdzie buduje się mosty? Jak one pomagają w podróżowaniu? (nad rzeką, nad torami kolejowymi …Mosty ułatwiają pokonywanie przeszkód jakie napotykamy)
- Co znajduje się pod mostem? (jakaś ciemna, tajemnicza postać).
Wychowawca przeprowadza dziecko przez trudne sytuacje. Nie chodzi o to, by ich nie widzieć. Mogą one być ukryte, zwłaszcza dla dziecka, które nie wszystko rozumie. Mądry wychowawca zaprasza podopiecznego, by ten z radością wspinała się po drodze, która jest do przejścia.
Zauważ, że teraz będą mieli nieco pod górkę, ale przecież nie cofają się. Wiele razy w życiu musimy się wysilić, by dotrzeć do celu.
(Poproś, by dziecko podało przykłady takiego wysiłku).
Rodzic, wychowawca czytając Mądrą księgę (Biblię) tłumaczy i zachęca. Daje rady i napomnienia. Pedagogia biblijna jest niezwykle wrażliwa na godność każdego człowieka, a zwłaszcza tego małego, słabszego, niedojrzałego – na dziecko.
Jest jeszcze jeden element na obrazku (krzyż).Dlaczego został umieszczony na moście? (krzyż jest drogą do zwycięstwa. Jest znakiem pokonania szatana, grzechu i zła)
Zwróć uwagę, że pod mostem na którym jest krzyż narysowane zostało kulące się zło.
Droga po moście może być trudna zarówno dla dziecka, które musi się wysilić, by wejść pod górę, jak i dla wychowawcy, który wciąż ma zadanie podtrzymywanie na duchu dziecka i przekonywanie, że warto iść i nie zniechęcać się.
W ten sposób dla obu osób ta droga jest drogą rozwoju.
Być może dziecko nie wie, że pod mostem czai się zło. Wie to wychowawca; wie też jak go unikać.
Choćbym przechodził przez ciemną dolinę, zła się nie ulęknę, bo Ty jesteś ze mną. (Ps 23,4)
W krzyż wpisany jest jeszcze jeden symbol ( Oko Opatrzności). Dlaczego właśnie w tym miejscu? (Ponieważ Bóg nie zostawia ludzi wchodzących na drogę wymagań.) Krzyż jest znakiem miłości. Tak Bóg umiłował świat, że dał swojego Syna, który umarł za każdego z nas. Bóg nie opuścił swoich dzieci w ich trudnych zmaganiach. Nie zostawił ich samych, gdy mają „pod górkę”, ale sam wziął ciężar i wyszedł na Górę Golgotę, by przecierpieć krzyż i dać zwycięstwo.
Pomódlcie się o sytuacje trudne, gdy dziecku nie chciało się modlić, odrabiać zadania domowego, posprzątać w domu itp.
Proście, zobaczyło, że taki wysiłek, choć na początku niezrozumiały i zniechęcający, ma sens i prowadzi do zwycięstwa.
Posłużcie się wersetem: „Choćbym przechodził przez ciemną dolinę, zła się nie ulęknę, bo Ty jesteś ze mną.”
ks. Artur SepiołoOdpowiedzi - Forum Rodzinne
Droga - proces wychowania stawia przed wychowawcą nie lada wyzwanie. Będąc przewodnikiem dla słabszego, mniejszego,odpowiedzialny wychowawca musi znać drogę, którą prowadzi swojego podopiecznego. Bezpieczne prowadzenie nie polega tylko na omijaniu przeszkód, ale również na wcześniejszym poznaniu właściwej ścieżki.
Pewnego razu spotkałem w górach przewodnika, który wędrował w samotności. Po krótkiej wymianie zdań okazało się, że nazajutrz będzie prowadził tą ścieżką grupę młodzieży i dla ich bezpieczeństwa, dzień wcześniej idzie specjalnie tą drogą, by wiedzieć na co uważać, gdzie mogą wystąpić jakieś trudności.Droga, którą miał ich prowadzić nie była łatwa, ale jako, w moich oczach, dobry i odpowiedzialny wychowawca, wiedział że znając dobrze tą drogę, nie tylko nie narazi nikogo na niebezpieczeństwo, ale będzie prawdziwym przewodnikiem, za którym pójdą inni.Podobnie powinno być z wychowawcami, rodzicami chrześcijańskimi. Na ścieżkach wychowania pojawiają się różne skrzyżowania dobra i zła.Mądry i odpowiedzialny wychowawca powinien znać konsekwencje wyboru konkretnych dróg i zachęcać wychowanków do właściwych wyborów.Znajomość konsekwencji wyboru złej drogi, nie musi na szczęście opierać się na doświadczeniu wychowawcy. Może on przecież czerpać wiedzę od tych, którzy byli jego wychowawcami oraz, a może przede wszystkim, z kart Pisma Świętego.
Jan Paweł II w Orędziu na IV Światowy Dzień Młodzieży przekazał ludziom młodym ważną naukę:
Wy, ludzie młodzi, często stoi cie na skrzyżowaniu dróg i nie wiecie, którą z nich wybrać, gdzie iść. Istnieje wiele błędnych dróg, wiele łatwych rozwiązań,a także wiele niejasności. W takich chwilach nie zapominajcie, że tylko Chrystus, tylko Jego Ewangelia, Jego przykład,Jego przykazania są drogą pewną, wiodącą do pełnego i trwałego szczęścia.
Jakub
