Jezus formował uczniów przez spotkania i rozmowy
2019-06-18
Kiedy pewnego razu Jezus modlił się na osobności, a uczniowie byli razem z Nim, zapytał ich: „Co mówią tłumy? Kim według nich jestem?”. Oni odpowiedzieli: „Mówią, że jesteś Janem Chrzcicielem, inni – że Eliaszem, jeszcze inni – że któryś z dawnych proroków zmartwychwstał”. Zapytał ich: „A według was, kim jestem?”. Wtedy Piotr odpowiedział: „Chrystusem Bożym”. Wówczas stanowczo im nakazał, aby nikomu tego nie mówili.
W Ewangeliach odnajdujemy pewną metodologię edukacyjną, którą Jezus Nauczyciel wykorzystuje, by „kształcić człowieka”. Czyni to przede wszystkim poprzez liczne spotkania i rozmowy ze swoimi uczniami i ludem. Zwłaszcza św. Łukasz daje nam przykłady edukacyjnych spotkań i dialogów (Łk 2,41-52; 5,1-11; 7,36-50; 9,18-21; 10,38-42; 18,18-30; 19,1-10; 24,13-35; por. J 3,1n; 4,5n; 5,5n itd). Trzecia Ewangelia proponuje model formacji ucznia w dwóch etapach: wychowanie człowieka-chrześcijanina (rozdz. 5-9) i wychowanie ucznia-misjonarza, czyli głosiciela Ewangelii (rozdz. 9-18). Formacja podstawowa uczniów dokonuje się „w drodze”. Motyw „drogi” jest tu symbolem dynamicznego procesu stopniowego „wzrastania” oraz „naśladowania” tych, którzy z niej korzystają (por. Łk 2,52; Dz 14,16; Rz 3,16; 1 Kor 4,17; Jk 1,8; 5,20). W pierwszym i drugim etapie formacji można wyróżnić szereg edukacyjnych spotkań i dialogów Mistrza z uczniami.
Cechą charakterystyczną wszystkich tych spotkań są m.in. zrozumienie napotkanej przez Jezusa osoby oraz nakłonienie jej do przedstawienia swojej wyjątkowej sytuacji życiowej. Właściwy proces nauczania i wychowania w wierze „rozpoczyna się w konkretnej sytuacji życiowej, w której uczeń w danym momencie się znajduje. Potem następuje zaproszenie do poddania się długiemu procesowi, w którym Jezus wytrwale pomaga ludziom pokonać wszelkie formy fanatyzmu i despotyzmu oraz zapędy ambicjonalne. Uczy wybaczać, pozbywać się dumy, obserwować i modlić się, wyżej cenić pokonywanie samego siebie niż pokonywanie innych; uczy przezwyciężać trudne sytuacje życiowe. Jednocześnie nakłada na swoich uczniów poważne obowiązki i oczekuje od nich dojrzałości. Pokazuje im jak należy postępować i następnie rozsyła ich z misją nauczania. Kolejną charakterystyczną cechą nauczania Jezusa jest «życie z» ludźmi, w szczególności życie z uczniami, których kształci poprzez nieustanne dzielenie się z nimi wszystkim, czym sam jest i co posiada. Jednakże Jezus doświadcza także niepowodzeń w nauczaniu: wiele razy pozostaje nie zrozumiany nawet przez swoich uczniów” (por. C.M. Martini, Dio educa il suo popolo, 48-50).
W pierwszym etapie formacji, po wychowaniu rodzinnym (por. 2,41-52), które – na wzór wychowania samego Jezusa – inicjuje proces „wzrastania w mądrości, w latach i w łasce u Boga i u ludzi” (2,52), przywołuje kilka spotkań i dialogów z uczniami: powołanie (5,1-11), lekcja przebaczenia (7,36-50) i wyzwanie Piotra (9,18-21). Trzecie spotkanie jest centralne, gdyż kończy pierwszy cykl formacji i stawia fundamentalne pytania: Kim jest Jezus Chrystus? Na początku rozdz. 9 rozpoczyna się misja Dwunastu. Mistrz wybiera i przywołuje ich oraz daje im moc i władzę nauczania i uzdrawiania: „Wyruszyli więc i szli przez wioski, głosząc wszędzie Ewangelię i uzdrawiając” (9,6). Po tej wstępnej ewangelizacji Jezus – po rozeznaniu i „modlitwie na osobności” – przywołuje uczniów i stawia im pytanie o rozeznanie sytuacji życiowej: „Co mówią tłumy? Kim według nich jestem? (…) A według was, kim jestem?” (9,18.20). Odpowiedzi uczniów są różne, obiegowe, wzięte z obserwacji i nasłuchiwania innych. Pełną odpowiedź daje tylko jeden z nich – Piotr: „[Jesteś] Chrystusem Bożym” (9,20). On właściwie odczytuje tożsamość Jezusa. Wiedza ta jednak odbiega od ich wyobrażeń i oczekiwań wobec Chrystusa, stąd Nauczyciel nakazuje milczenie i rozpoczyna drugi etap wtajemniczenia uczniów.
W pierwszej fazie formacji ucznia możemy wyróżnić trojakie wychowanie:
– wychowanie serca, czyli wychowanie do szacunku, życzliwości, dobroci, zaufania, wiary. Kto idzie za Jezusem, naśladuje Go także w tym, co On mówi i czyni, i stara się upodobnić do dążeń Jego serca, do Jego dobroci i współczucia wobec wszelkiego cierpienia człowieka (por. Mt 11,25-30);
– wychowanie do zawierzenia misji Jezusa jako Mesjasza („[Jesteś] Chrystusem Bożym”: 9,20; „Twoja wiara cię uzdrowiła”: 17,19), wychowanie do złożenia w Nim całej ufności;
– wychowanie do patrzenia oczyma wiary. W całej posłudze miłosierdzia, do której wezwani są uczniowie (por. cuda i uzdrowienia; rozdz. 5-9), nadzieja skupia się na Jezusie (por. C.M. Martini, Głosić Jezusa, 108).
W drugim etapie formacji ucznia-głosiciela Ewangelii dostrzegamy kolejne spotkania i dialogi: spotkanie z kobietami (10,38-42), z bogatym dostojnikiem (18,18-30), lekcja przebaczenia (19,1-10) i wyzwanie dla dwóch uczniów (24,13-35). W tej fazie formacji chodzi bardziej o przygotowanie przyszłych ewangelizatorów-misjonarzy, którzy po pierwszym wtajemniczeniu dokonają teraz decydującego kroku i podejmą misję Jezusa. Punktem zwrotnym jest przełom podróży (formacji): „Nadszedł czas, kiedy [Jezus] miał być zabrany z tego świata. Wtedy nieodwołanie postanowił pójść do Jerozolimy” (9,51). Ewangeliczna droga ucznia nabiera charakteru kerygamtycznego – prowadzi do męki, śmierci i zmartwychwstania Jezusa. Na tym etapie formacji mają miejsce kolejne spotkania i dialogi w wybranymi uczniami. Najpierw Jezus spotyka się z dwiema niewiastami, które stały się symbolem dwóch postaw: z Martą – zatroskaną gospodynią domu, i z Marią – uczennicą słuchającą słowa Jezusa (10,38-42). Obydwie uczennice otrzymały pochwałę i korektę postaw. Służebna postawa Marty jest kontynuacją posługi miłosierdzia, a zasłuchanie w słowo jest właściwą postawą ucznia Jezusa. Marta musi jednak pamiętać o tym, że ośrodkiem, wokół którego można zbudować wspólnotę, nie są liczne posługi i dzieła, ale jedynie słowo Boże („jedyna rzecz konieczna”). Do słuchania zaś słowa musi być dodane jego wypełnienie (por. Łk 8,21; 11,28). Bogaty dostojnik zainicjował dialog z Jezusem, lecz on również potrzebował korekty postawy (por. 18,22). Wypełnienie przykazań nie stanowi gwarancji otrzymania zbawienia. Musi jej towarzyszyć posługa miłosierdzia. Dobrze odczytał i zrealizował swoją misję Zacheusz (19,8-10) oraz dwaj uczniowie z Emaus, którzy przeszli cały proces formacji w drodze, intensywny dialog, spotkanie oraz podjęli misję głoszenia Ewangelii (24,35).
Formacja ucznia-misjonarza domaga się również kilku elementów:
– wychowanie do wolności. Jezus wzywa do oderwania się od wszelkich przywiązań, np. do bogactwa czy schematów życiowych, by „zostawić wszystko” i realizować misję głoszenia (24,47n);
– wychowanie do powierzenia siebie Ojcu i pełnienia Jego woli (24,49);
– wychowanie do zrozumienia obietnic Pisma Świętego (24,44-46; por. C.M. Martini, Głosić Jezusa, 108).
Pełna formacja uczniów dotyczy życia i misji w Kościele. W tym procesie nauczanie i życie Jezusa nawzajem się przeplatają. I tak też księga Dziejów Apostolskich podsumuje Jego misję formacyjną: „(…) w pierwszej księdze napisałem o wszystkim, co Jezus czynił i czego nauczał od początku aż do dnia, w którym pod wpływem Ducha Świętego udzielił pouczeń wybranym przez siebie apostołom…” (1,1-2).
Jezusowa formacja uczniów jest wyzwaniem wciąż aktualnym, stąd pytania:
- Jak zrealizować dwa etapy formacji w swoim życiu?
- Co oznacza dla mnie „zostawić wszystko”?
- Czy nasze głoszenie przypomina kerygmatyczne nauczenie pierwszych Apostołów (por. Dz 2-4. 8. 10. 13-18)?
Módl się!
Dziękujemy Ci, Panie za ewangeliczną drogę ucznia – drogę dwunastu: za formację ludzką, intelektualną i duchową. Dziękujemy za wychowanie serca, za wychowanie do zawierzenia i wyznania wiary w Jedynego Pana i Zbawiciela; za wychowanie do oderwania się od wszystkiego co nas zniewala i ogranicza, za wychowanie do powierzenia siebie Ojcu i pełnienia Jego woli oraz za wychowanie do zrozumienia tajemnicy paschalnej: męki, śmierci i zmartwychwstania. Przez Chrystusa, Pana naszego, który z żyje i króluje na wieki wieków. Amen.
Przeczytajmy ponownie Dzieje Apostolskie jako przewodnik formacji ucznia. Odkryjmy w nim dwa etapy formacji podstawowej: wychowanie ucznia-chrześcijanina i wychowanie ucznia-misjonarza, czyli elementy formacji ludzkiej, intelektualnej i duchowej.
JEZU SŁOWEM I CZYNEM UCZY PODEJMOWANIA DECYZJI
Następnie omów poszczególne elementy.
- Gdzie znajduje się wychowawca? (w koszu latającego balonu)
- Do czego zaprasza Dreptusia? (do wejścia i wspólnego lotu balonem.
Zauważ, ze schody się kończą. Ale nie kończy się duchowa droga wzwyż. Trzeba zrobić kilka następnych odważnych kroków w wierze.
Dla Dreptusia odwaga polega na wejściu do balonowego kosza. Takie są właśnie kroki wiary. Nie wszystko jest pewne i równocześnie istnieje możliwość pomyłki. Trzeba jednak wybierać świadomie.
- Czy Dreptuś wchodzi do balonu z zawiązanymi oczyma? (nie)
- Czy wie gdzie wchodzi? (tak)
- Czy rozumie, że kończą się stabilne schody, a zaczyna narażony na podmuchy wiatru niestabilny balon? (tak)
- Skąd może czerpać przekonanie, że wejście do balonu nie jest szaleństwem? (jest już w balonie wychowawca)
Wychowawca wsiadł pierwszy. Pokazuje młodemu chłopakowi drogę i możliwościwzbicia się wyżej niż dotychczasowa droga po prowadzących wzwyż schodach.
Wychowawca (rodzic) jest świadkiem wiary. Dowodem, na możliwość dalszego rozwoju i wzrostu w wierze.
- Skąd wiemy, że jest to balon właściwy? Przecież możemy się pomylić i wsiąść do niewłaściwego autobusu, pojechać w niewłaściwym kierunku, ulec ułudzie i fałszywym propozycjom (Na rysunku poznajemy po oznaczeniu wskazującym na Jezus: połączenie „P” z „X” na balonie) Ponadto na koszu mamy symbol „WiFi” wskazujący na łączność z właścicielem balonu czyli Bogiem.
- Jaki znak znajduje się na tym poziomie? (zakaz wchodzenia z ciężkim bagażem)
Zwróć uwagę, że wychowawca zrzuca przyczepione do balonu worki. Zdaje sobie sprawę, że aby wzbić się wyżej, trzeba się pozbyć jakiegoś ciężaru, balastu, który nas ogranicza.
Często w życiu musimy z czegoś rezygnować. Nie zawsze chodzi o jakieś złe rzeczy. Mama musi zrezygnować z przespania całej nocy, bo co trzy godziny karmi niemowlaka. Tato rezygnuje z porannego wylegiwania się, bo musi pójść do pracy, uczeń rezygnuje z zabawy z kolegami, bo ćwiczy grę na pianinie. Z czegoś rezygnujemy, by osiągnąć jakiś wyższy cel. Zostawiamy jakieś przyzwyczajenie czy możliwość bo jest coś ważniejszego, jakieś większe dobro. Dlaczego tak robimy? Ponieważ Jezus nauczył nas tego. Jezus słowem i przykładem wskazał na wartość ofiary. Powiedział: „nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich”. I poszedł na ukrzyżowanie oddając życie za apostołów – swych przyjaciół. Ale umarł także, za nas, byśmy odkryli, że traktuje nas jak przyjaciół.
Jezus powiedział: „co chcecie, by wam ludzie czynili, i wy im czyńcie”. I w swojej działalności „przeszedł przez ziemię dobrze czyniąc i uzdrawiając wszystkich” (Dz 10.38) Jezus jest dla nas Nauczycielem w słowie i czynie.
