Sen Samuela (cz. II)

2020-03-07

Synowie Helego, istni synowie Beliala, nie zważali na Pana ani na prawa kapłańskie wobec ludu. Jeżeli kto składał krwawą ofiarę, gdy gotowało się mięso, zjawiał się sługa kapłana z trójzębnymi widełkami w ręku. Wkładał je do kotła albo do garnka, do rondla albo do misy, i co wydobył widełkami - zabierał kapłan. Tak postępowali ze wszystkimi Izraelitami, którzy przychodzili tam, do Szilo. Co więcej, jeszcze nie spalono tłuszczu, a już przychodził sługa kapłana i mówił temu, kto składał ofiarę: «Daj mięso na pieczeń dla kapłana. Nie weźmie on od ciebie mięsa gotowanego, tylko surowe». A gdy mówił do niego ów człowiek: «Niech najpierw całkowicie spalę tłuszcz, a wtedy weźmiesz sobie, co dusza twoja pragnie», odpowiadał mu: «Nie! Daj zaraz, a jeśli nie - zabiorę przemocą». Grzech owych młodzieńców był wielki względem Pana, bo <ludzie> lekceważyli ofiary dla Pana.

Samuel pełnił posługi wobec Pana jako chłopiec ubrany w lniany efod. Matka robiła mu mały płaszcz, który przynosiła co roku, gdy przychodziła wraz z mężem złożyć doroczną ofiarę. Heli błogosławił Elkanie i jego żonie, mówiąc: «Niech Pan da ci potomstwo z tej żony w zamian za uproszonego, którego oddała Panu». I wracali do siebie do domu. Pan wejrzał na Annę: poczęła i urodziła trzech synów i dwie córki. Samuel natomiast wzrastał przy Panu.

Heli był już bardzo stary. Słyszał on, jak postępowali jego synowie wobec wszystkich Izraelitów <i to, że żyli z kobietami, które służyły przy wejściu do Namiotu Spotkania>. Mówił więc do nich: «Czemu dopuszczacie się tych czynów, wszak od całego ludu słyszę o waszym niewłaściwym postępowaniu. Nie, synowie moi, niedobre wieści ja słyszę, mianowicie że doprowadzacie do przestępstwa lud Pański. Jeśli człowiek zawini przeciw człowiekowi, sprawę rozsądzi Bóg, lecz gdy człowiek zawini wobec Pana - któż się za nim będzie wstawiał?» Nie posłuchali jednak napomnienia swego ojca, bo Pan chciał, aby pomarli. Młody zaś Samuel rósł i coraz bardziej podobał się tak Panu, jak i ludziom.

Do Helego przybył mąż Boży i powiedział mu: «Tak mówi Pan: Wyraźnie objawiłem się domowi twojego praojca, gdy jeszcze byli w Egipcie i należeli do [sług] domu faraona. Spośród wszystkich pokoleń izraelskich wybrałem ich sobie na kapłanów, aby przychodzili do ołtarza mojego celem składania ofiary kadzidła, aby wobec Mnie przywdziewali efod, a Ja dałem domowi ojca twojego wszystkie ofiary spalane domu Izraela. Czemu depczecie po moich ofiarach krwawych i pokarmowych, jakie zarządziłem <w przybytku>? Dlaczego szanujesz bardziej synów swoich niźli Mnie, iż tuczycie się na najwyborniejszych z wszystkich darów Izraela - ludu mojego? Dlatego [taka] wyrocznia Pana, Boga Izraela: Wyraźnie powiedziałem domowi twojemu i domowi ojca twego, że będą zawsze chodzić przede Mną, lecz teraz - wyrocznia Pana - dalekie to ode Mnie. Tych bowiem, którzy Mnie szanują, szanuję i Ja, a tych, którzy Mnie znieważają - czeka hańba. Właśnie nadchodzą dni, w których odetnę ramię twoje i ramię domu twojego ojca, aby już nie było starca w twoim domu. Będziesz widział <ucisk przybytku>, podczas gdy Bóg udzieli Izraelowi wszelkiego dobra; w twoim domu nie będzie starca po wszystkie czasy. Nie wytracę jednak u ciebie doszczętnie człowieka składającego dla Mnie ofiarę, tak by się zużyły twoje oczy, a dusza się wyniszczyła ze strapienia, podczas gdy ogół twego domu zabity zostanie [mieczem] ludzi. Znakiem, że to się spełni, będzie to, co się zdarzy twoim dwom synom, Chofniemu i Pinchasowi: obydwaj zginą tego samego dnia. Ustanowię sobie kapłana wiernego, który będzie postępował według mego serca i pragnienia. Zbuduję mu dom trwały, a on będzie chodził przed obliczem mego pomazańca na zawsze. Kto jeszcze zostanie w domu twoim, ten przyjdzie i upokorzy się przed nim, aby mieć srebrną monetę lub bochenek chleba. Będzie wołał: "Powierz mi, proszę, jaką czynność kapłańską, abym mógł zjeść kęs chleba"».

Rozdział drugi Pierwszej Księgi Samuela rozpoczyna modlitwa Anny, którą bibliści nazywają kantykiem Starego Testamentu (por. Łk 1,46-55). Jego głównym bohaterem jest JHWH, którego wychwala Anna, zapowiadając klęskę wrogów Izraela i ustanowienie monarchii. Rozdział ten ukazuje również grzeszne postępowanie synów Helego i przykładną służbę Samuela, która zapowiada zastąpienie instytucji kapłana urzędem proroka. Chofni i Pinchas są nazwani b^enê b^elijjāʽal (synami Beliala), czyli ludźmi bez wartości, przewrotnymi, niegodziwymi i głupimi. Septuaginta używa wyrażenia hyioi loimoi, które można oddać: „synowie zarazy, źródło zarazy, synowie występni” nie znający JHWH (lō’ jādʽû ’et-jhwh). Oznacza to, że nie dbali o Jego sprawy, nie słuchali Jego nakazów oraz byli podobni do faraona (Wj 5,2) i Izraelitów, którzy nie pamiętali owielkich dziełach, jakich Bóg dokonał w przeszłości (Joz 1,3; Sdz 2,10; Jr 2,8; 4,22; 9,2; Oz 5,4). Chofni i Pinchas łamali przepisy Prawa (Kpł 7,30-34), które jasno określały, które części ofiar były przewidziane dla kapłanów. W Szilo istniała praktyka, w myśl której kapłan zabierał dla siebie część wydobytą z kotła za pomocą specjalnych widełek. Chofni i Pinchas nie szanowali tego prawa, ponieważ wybierali najlepsze części ofiar, domagali się mięsa pieczonego i nie oddawali tłuszczu, by mógł być spalony na ołtarzu.

Ten obraz kapłanów staje się teologiczną podstawą późniejszej klęski Izraela w walce z Filistynami i utraty arki; podobnie jak obraz dorastającego Samuela z 1Sm 2,1–3,21 - będącego przeciwieństwem Chofniego i Pinchasa - staje się wzorem do naśladowania dla społeczności Izraela w epoce przedmonarchicznej. Zgodnie z przekazem biblijnym, Samuel został oddany pod opiekę kapłana Helego i wpierw pełnił rolę sługi, a później prawdopodobnie przejął rolę lewity. Samuel nosił lniany efod (’ēpôd bād), a co roku otrzymywał od rodziców płaszcz (m^eʽîl). Szat o tej nazwie używał później najwyższy kapłan (Wj 28,4.34; Kpł 8,7), król (1Sm 24,5.12; 1Krn 15,27), synowie i córki królewskie (1Sm 18,4; 2Sm 13,18), Hiob (Hi 1,20; 2,12) i Ezdrasz (Ezd 9,3.5). Samuel wzrastał fizycznie i duchowo przy JHWH na tle upadającego kapłaństwa synów Helego. Tragicznej perspektywy kapłaństwa Helidów dopełnia prorocka zapowiedź ich upadku zakomunikowana przez bezimiennego męża Bożego (’îš-’ělōhîm), a także scena powołania Samuela na proroka (1Sm 2,27-36; 3,1-21). Nieznany prorok przypomniał Helemu o kapłańskiej godności, która została powierzona jego rodzinie (1Sm 2,27-28) i zapowiedział, że z powodu popełnianych obrzydliwości (1Sm 2,29) JHWH wzgardzi tym rodem (1Sm 2,30) zsyłając kary (1Sm 2,31-34). W to miejsce powoła wiernego kapłana (kōhēn ne’ěmān) postępującego według serca JHWH, któremu Bóg wybuduje trwały dom błogosławiąc innym (1Sm 2,35-36).

• Czy spotkałeś/spotkałaś w swoim życiu wspaniałego kapłana? Czym Ci zaimponował?
• Czy zdarzyło Ci się narzekać na kapłanów? Jeżeli tak, to co było tego powodem?
• Czy modlisz się o nowe powołania kapłańskie?
• Czy modlisz się o świętość kapłanów?

(św. Teresa od Dzieciątka Jezus)

Wybierz się na Drogę Krzyżową i/lub Gorzkie Żale. Swoją modlitwę ofiaruj w intencji świętości kapłanów.