Sen Samuela (cz. III)

2020-03-13

Młody Samuel usługiwał Panu pod okiem Helego. W owym czasie rzadko odzywał się Pan, a widzenia nie były częste. Pewnego dnia Heli spał w zwykłym miejscu. Oczy jego zaczęły już słabnąć i nie mógł widzieć. A światło Boże jeszcze nie zagasło. Samuel zaś spał w przybytku Pańskim, gdzie znajdowała się Arka Przymierza. Wtedy Pan zawołał Samuela, a ten odpowiedział: «Oto jestem». Potem pobiegł do Helego mówiąc mu: «Oto jestem: przecież mnie wołałeś». Heli odrzekł: «Nie wołałem cię, wróć i połóż się spać». Położył się zatem spać. Lecz Pan powtórzył wołanie: «Samuelu!» Wstał Samuel i poszedł do Helego mówiąc: «Oto jestem: przecież mnie wołałeś». Odrzekł mu: «Nie wołałem cię, synu. Wróć i połóż się spać». Samuel bowiem jeszcze nie znał Pana, a słowo Pańskie nie było mu jeszcze objawione. I znów Pan powtórzył po raz trzeci swe wołanie: «Samuelu!» Wstał więc i poszedł do Helego, mówiąc: «Oto jestem: przecież mnie wołałeś». Heli spostrzegł się, że to Pan woła chłopca.Rzekł więc Heli do Samuela: «Idź spać! Gdyby jednak kto cię wołał, odpowiedz: Mów, Panie, bo sługa Twój słucha». Odszedł Samuel, położył się spać na swoim miejscu. Przybył Pan i stanąwszy zawołał jak poprzednim razem: «Samuelu, Samuelu!» Samuel odpowiedział: «Mów, bo sługa Twój słucha». Powiedział Pan do Samuela: «Oto Ja uczynię taką rzecz Izraelowi, że wszystkim, którzy o niej usłyszą, zadzwoni w obydwu uszach. W dniu tym dokonam na Helim wszystkiego, co mówiłem o jego domu, od początku do końca. Dałem mu poznać, że ukarzę dom jego na wieki za grzech, o którym wiedział: synowie jego bowiem ściągają na siebie przekleństwo, a on ich nie skarcił. Dlatego przysiągłem domowi Helego: Wina domu Helego nie będzie nigdy odpuszczona ani przez ofiarę krwawą, ani przez pokarmową».

Samuel leżał do rana, potem otworzył bramę przybytku Pańskiego. Obawiał się jednak Samuel oznajmić Helemu o widzeniu. Lecz Heli zawołał Samuela i rzekł: «Samuelu, synu mój!» On odpowiedział i rzekł: «Oto jestem».[Heli] zagadnął: «Co to za słowa, które [Bóg] wyrzekł do ciebie? Niczego przede mną nie ukrywaj! Niechaj ci Bóg to uczyni i tamto dorzuci, gdybyś ukrył coś przede mną ze słów, które do ciebie powiedział». Samuel opowiedział więc wszystkie te słowa i nic przed nim nie zamilczał. A [Heli] rzekł: «On jest Panem! Niech czyni, co uznaje za dobre». Samuel dorastał, a Pan był z nim. Nie pozwolił upaść żadnemu jego słowu na ziemię. Wszyscy Izraelici od Dan aż do Beer-Szeby poznali, że Samuel stał się rzeczywiście prorokiem Pańskim. I w dalszym ciągu Pan objawiał się w Szilo, albowiem ukazywał się Samuelowi w Szilo. Heli był bardzo stary, tymczasem jego synowie trwali w złym postępowaniu wobec Pana.

Rozważ!

Trzeci rozdział Pierwszej Księgi Samuela zawiera prorocką wyrocznię, którą Bóg zakomunikował przez Samuela. Zapowiadała ona odrzucenie przez JHWH rodu Helego. Józef Flawiusz zasugerował, że Samuel mógł mieć wówczas dwanaście lat. Z uwagi na rzadkość Bożych teofanii w okresie przed monarchicznym, objawienie adresowane do Samuela wywołało wielkie wrażenie na nim samym i na Helim. Całe to zajście miało miejsce w sanktuarium (w pobliżu arki), w którym spał Samuel. Wszystko wskazuje na to, że nie było to Miejsce Święte, w którym stał stół z chlebami i świecznik, ani Miejsce Najświętsze, gdzie była przechowywana arka, lecz pomieszczenie przylegające. Heli również nocował w jednym z takich pomieszczeń. Wzmianka o świecących się jeszcze lampach wskazuje na to, że teofania miała miejsce nad ranem, przed zgaszeniem świateł. Znajdująca się w świątyni menora miała bowiem płonąć przez całą noc: „Ty rozkażesz Izraelitom, aby przynieśli do świecznika oliwę czystą, wyciśniętą z oliwek, dla ciągłego podtrzymywania światła w lampie w Namiocie Spotkania na zewnątrz zasłony, która jest przed Świadectwem. Aaron zaś wraz z synami swymi będzie ją przygotowywać, aby płonęła przed Panem od wieczora do rana. Takie jest prawo wieczne przez wszystkie pokolenia dla Izraelitów” (Wj 27,20-21); „Potem Pan powiedział do Mojżesza: «Rozkaż Izraelitom, aby dostarczyli ci do świecznika czystej oliwy wyciśniętej z oliwek, aby zapewnić nieustanne światło. Na zewnątrz zasłony świadectwa w Namiocie Spotkania Aaron go ustawi, [by świecił] od wieczora aż do poranka przed Panem, nieustannie. To jest ustawa wieczysta dla waszych pokoleń. Na czystym świeczniku przygotuje lampy, aby paliły się przed Panem nieustannie” (Kpł 24,1-4). Na Bliskim Wschodzie wierzono, że osoby, które spały w świątyni, były wtajemniczane w Boże plany. Starożytna literatura bliskowschodnia informuje, że takie wieści starali się pozyskać m.in. królowie: Naram-Sin i Gudea. Wzmianki o tzw. snach inkubacyjnych pojawiły się w ugaryckich eposach o Akchat (Daniel prosił o syna) i Keret (Keret prosił o potomka).

Zgodnie z opisem źródłowym, JHWH zwrócił się do Samuela po imieniu, a młodzieniec odpowiedział hinnēnî („oto jestem”). Zdanie to wyrażało nie tylko obecność, ale i gotowość do słuchania oraz działania. Początkowo Samuel był pewny, że wzywa go Heli. Dopiero po trzykrotnej instrukcji kapłana młodzieniec zdał sobie sprawę z tego, że przemawiał do niego JHWH. Na uwagę zasługuje doświadczenie starego Helego, który odpowiednio przygotował chłopca na recepcję Bożej woli (1Sm 3,5-9). W trakcie właściwej teofanii JHWH wpierw dwukrotnie wezwał chłopca po imieniu, a po odpowiedzi wyrażającej gotowość słuchania: dabbēr kî šōmēaʽ ʽabdekā („mów, bo sługa Twój słucha”) zakomunikował smutne losy Helego i jego rodu. Przyczyną Bożego wyroku było grzeszne życie Chofniego i Pinchasa oraz zaniedbania ich ojca, który wiedząc o postępowaniu synów, nie nałożył na nich stosownej kary i nie zawrócił z błędnej drogi. Następny rozdział Pierwszej Księgi Samuela będzie opisem realizacji tych zapowiedzi. Niebawem arka trafi w ręce Filistynów (1Sm 4,11), sława odstąpi od Izraela (1Sm 4,22), podczas wojny zginą Chofni i Pinchas (1Sm 4,11), a śmierć dosięgnie również Helego (1Sm 4,18). Zgodnie z Bożą zapowiedzią, kara wymierzona w Helego i jego ród jest definitywna i żadna ofiara nie jest w stanie jej pohamować (Lb 15,27-31). Heli bez szemrania przyjmuje usłyszany wyrok i poddaje się woli JHWH: Jhwh hû’ haṭṭôb b^eʽênāw jaʽăśeh („On jest JHWH. Niech czyni to, co uzna za dobre”). Z kolei Samuel dorastał do pełnienia nowej funkcji w Izraelu. O prawdziwości jego posługi przekonali się Izraelici od Dan do Beer-Szeby, czyli mieszkańcy całego kraju (Sdz 20,1; 2Sm 10; 17,11). W tym okresie rozpoczęła się nowa era w dziejach Izraela - epoka proroków (Dz 3,24).

Zastanów się:

• jak często zdarza Ci się robić rachunek sumienia przed pójściem spać?
• czy codziennie modlisz się przed spoczynkiem?
• czy kładziesz się spać pojednana/pojednany z Bogiem i drugim człowiekiem?

(Hymn brewiarzowy)

Przez najbliższy tydzień zrób codziennie wieczorem rachunek sumienia. Dziękuj za dobro i przepraszaj za zło.