Warto przeczytać
Steinbeck John - Na wschód od Edenu
2014-05-27
John Steinbeck (1902-1968) to
amerykański pisarz i dziennikarz, laureat nagrody Nobla w dziedzinie literatury
(1962). Urodził w Salinas w Kalifornii w rodzinie o korzeniach niemiecko-irlandzkich i głównie z Kalifornią związał swój pisarski los.
Cierpiący kłopoty finansowe rodzice chcieli wykształcić go w kierunku technicznym, on jednak już jako kilkunastoletni chłopiec uparcie twierdził, że chce zostać pisarzem, chociaż na uniwersytecie Stanforda studiował później biologię (nie uzyskał dyplomu). Po studiach imał się różnych zajęć (pracował m.in. w fabryce cukru, jako dozorca w wylęgarni ryb) by w końcu zacząć pisać.
Pierwsze trzy książki nie przyniosły mu sukcesu, nie miały najlepszej prasy, z reguły były w ogóle pomijane przez recenzentów. Dopiero Tortilla Flat z 1935 roku, humorystyczna opowieść o sześciu obdartusach mieszkających w jednej kamienicy, przyniosła mu pierwszy sukces. Do jego najważniejszych książek należą wspomniana powyżej oraz Myszy i ludzie (1939), Grona gniewu (1939), Była raz wojna(1958), Na wschód od Edenu (1952). Wiele dzieł z jego twórczości dotyczyło problemów społecznych ludzi żyjących w Kalifornii. W czasie II wojny światowej oraz później, w Wietnamie, był korespondentem wojennym. Wielu ówczesnych recenzentów uważało go za świetnego dziennikarza, a on sam, zaangażowany w politykę, obdarzony ogromną wrażliwością społeczną, chętnie i regularnie pisywał reportaże i korespondencje wojenne.
Uchodził za doskonałego słuchacza anegdot i cudzych historii. Jedną z jego ulubionych praktyk były spacery do portu, gdzie spotykał się z rybakami i robotnikami, wsłuchując się w skupieniu w ich język i rejestrując uważnie ich życie. Był łowcą cudzych historii, kronikarzem egzystencji prostych ludzi. Mówiono o nim, że nie wymyślał rzeczy, ale je znajdował. Zmarł w 1968 roku w Nowym Jorku.
Powieść „Na wschód od Edenu” jest książką o konstrukcji prostej i przystępnej. Nie zawiera zbędnych opisów, nienormalnych czy wyimaginowanych sytuacji. Jest zrozumiała dla czytelnika, ale przy tym obfituje w wiele ważnych prawd życiowych.
Zaczyna się długim i szczegółowym opisem przyrody kalifornijskiej, a dokładniej doliny Salinas, przepełnionym wyszukanymi porównaniami i przenośniami. Po „przyrodniczym” początku, dochodzimy do charakterystyki i historii głównych bohaterów, którzy są czytelnikowi powoli, po kolei, przedstawiani. Każdy bohater posiada całą paletę różnorodnych charakterologicznych cech, które wyróżniają go spośród innych. Jednak paradoksalnie właśnie to wskazuje na cechę wspólną wszystkich postaci, którą jest ich "amerykańskość", indywidualizm i wolność. Dopiero po tym czytelnik dochodzi do sedna sprawy, czyli do zaskakujących i przewrotnych losów dobrze już nam znanych postaci.
Utwór powstał na bazie bogatej i wielowątkowej historii własnej rodziny autora – Hamiltonów w połączeniu z fikcyjną historią rodu Trasków, mocno osadzonej w kalifornijskiej rzeczywistości końca XIX i początku XX wieku Perypetie bohaterów rozgrywają się w miasteczku Salinas i w jego okolicy. Autor w zgrabny sposób łączy codzienne życie amerykańskiego społeczeństwa, wplatając w fabułę wątki historyczne - zakończenie wojny secesyjnej oraz początki I wojny światowej. Opowiada o nastrojach społecznych i politycznych w ówczesnej Ameryce, o prozaicznych problemach, zainteresowaniach przeciętnego Amerykanina. Główną tematyką utworu jest walka dobra ze złem przedstawiona na podstawie relacji pomiędzy rodziną Trasków, a dokładnie pomiędzy braćmi Aronem i Kalebem nieustannie walczących o względy i szacunek ojca. Utwór w symboliczny sposób nawiązuje do tematyki religijnej, albowiem inspiracją jest tu biblijna przypowieść o Kainie i Ablu. Mimo licznych bohaterów przedstawionych w powieści, każdy na swój sposób staje się wyraźny i autentyczny. Steinbeck w doskonały sposób przedstawia nam portrety psychologiczne min. Cathy Ames, Samuela Hamiltona czy Li. Perypetie rodu Trasków przepełnione są dramatycznymi wydarzeniami, wstrząsającymi umysłem czytelnika. Spokojna egzystencja w Salinas przeradza się w kolaż rodzinnych problemów - zdrady, morderstwa, chciwość, niewierność, zaborcza miłość.
„Na wschód od Edenu” to przejmująca powieść o miłości i jej braku, stracie, odrzuceniu, odkrywaniu siebie, kreowaniu własnego świata. Jest uniwersalną przypowieścią o walce dobra ze złem, walce człowieka z wewnętrznymi demonami. Walka ta rozgrywa się na płaszczyźnie relacji międzyludzkich, ale głównie we wnętrzu człowieka. Każdy z nas ma w sobie jasną i ciemną stronę, które ciągle ze sobą walczą. Tylko od nas zależy, która z nich nami zawładnie. Człowiek jest kreatorem własnego życia, który musi dokonać wyboru - pokonać grzech czy pozwolić mu się zdominować.
Sens tej walki dobrze oddaje dyskusja pomiędzy bohaterami książki na temat sensu tego, co Bóg powiedział Kainowi widząc jego ponurą twarz po złożeniu przez niego ofiary (przypowieść o Kainie i Ablu - Rdz 4,7). Chodzi o fragment, gdy Bóg mówi do Kaina: „Przecież gdybyś postępował dobrze, miałbyś twarz pogodną; jeżeli zaś nie będziesz dobrze postępował, grzech leży u wrót i czyha na ciebie, a przecież ty masz nad nim panować”. Według jednego z tłumaczeń znanych bohaterom książki, Kain ma nad grzechem panować a według innego może panować. Spór ten dobrze oddaje dylematy jakie stoją na życiowej drodze człowieka, który ma wolna wolę.
Cierpiący kłopoty finansowe rodzice chcieli wykształcić go w kierunku technicznym, on jednak już jako kilkunastoletni chłopiec uparcie twierdził, że chce zostać pisarzem, chociaż na uniwersytecie Stanforda studiował później biologię (nie uzyskał dyplomu). Po studiach imał się różnych zajęć (pracował m.in. w fabryce cukru, jako dozorca w wylęgarni ryb) by w końcu zacząć pisać.
Pierwsze trzy książki nie przyniosły mu sukcesu, nie miały najlepszej prasy, z reguły były w ogóle pomijane przez recenzentów. Dopiero Tortilla Flat z 1935 roku, humorystyczna opowieść o sześciu obdartusach mieszkających w jednej kamienicy, przyniosła mu pierwszy sukces. Do jego najważniejszych książek należą wspomniana powyżej oraz Myszy i ludzie (1939), Grona gniewu (1939), Była raz wojna(1958), Na wschód od Edenu (1952). Wiele dzieł z jego twórczości dotyczyło problemów społecznych ludzi żyjących w Kalifornii. W czasie II wojny światowej oraz później, w Wietnamie, był korespondentem wojennym. Wielu ówczesnych recenzentów uważało go za świetnego dziennikarza, a on sam, zaangażowany w politykę, obdarzony ogromną wrażliwością społeczną, chętnie i regularnie pisywał reportaże i korespondencje wojenne.
Uchodził za doskonałego słuchacza anegdot i cudzych historii. Jedną z jego ulubionych praktyk były spacery do portu, gdzie spotykał się z rybakami i robotnikami, wsłuchując się w skupieniu w ich język i rejestrując uważnie ich życie. Był łowcą cudzych historii, kronikarzem egzystencji prostych ludzi. Mówiono o nim, że nie wymyślał rzeczy, ale je znajdował. Zmarł w 1968 roku w Nowym Jorku.
Powieść „Na wschód od Edenu” jest książką o konstrukcji prostej i przystępnej. Nie zawiera zbędnych opisów, nienormalnych czy wyimaginowanych sytuacji. Jest zrozumiała dla czytelnika, ale przy tym obfituje w wiele ważnych prawd życiowych.
Zaczyna się długim i szczegółowym opisem przyrody kalifornijskiej, a dokładniej doliny Salinas, przepełnionym wyszukanymi porównaniami i przenośniami. Po „przyrodniczym” początku, dochodzimy do charakterystyki i historii głównych bohaterów, którzy są czytelnikowi powoli, po kolei, przedstawiani. Każdy bohater posiada całą paletę różnorodnych charakterologicznych cech, które wyróżniają go spośród innych. Jednak paradoksalnie właśnie to wskazuje na cechę wspólną wszystkich postaci, którą jest ich "amerykańskość", indywidualizm i wolność. Dopiero po tym czytelnik dochodzi do sedna sprawy, czyli do zaskakujących i przewrotnych losów dobrze już nam znanych postaci.
Utwór powstał na bazie bogatej i wielowątkowej historii własnej rodziny autora – Hamiltonów w połączeniu z fikcyjną historią rodu Trasków, mocno osadzonej w kalifornijskiej rzeczywistości końca XIX i początku XX wieku Perypetie bohaterów rozgrywają się w miasteczku Salinas i w jego okolicy. Autor w zgrabny sposób łączy codzienne życie amerykańskiego społeczeństwa, wplatając w fabułę wątki historyczne - zakończenie wojny secesyjnej oraz początki I wojny światowej. Opowiada o nastrojach społecznych i politycznych w ówczesnej Ameryce, o prozaicznych problemach, zainteresowaniach przeciętnego Amerykanina. Główną tematyką utworu jest walka dobra ze złem przedstawiona na podstawie relacji pomiędzy rodziną Trasków, a dokładnie pomiędzy braćmi Aronem i Kalebem nieustannie walczących o względy i szacunek ojca. Utwór w symboliczny sposób nawiązuje do tematyki religijnej, albowiem inspiracją jest tu biblijna przypowieść o Kainie i Ablu. Mimo licznych bohaterów przedstawionych w powieści, każdy na swój sposób staje się wyraźny i autentyczny. Steinbeck w doskonały sposób przedstawia nam portrety psychologiczne min. Cathy Ames, Samuela Hamiltona czy Li. Perypetie rodu Trasków przepełnione są dramatycznymi wydarzeniami, wstrząsającymi umysłem czytelnika. Spokojna egzystencja w Salinas przeradza się w kolaż rodzinnych problemów - zdrady, morderstwa, chciwość, niewierność, zaborcza miłość.
„Na wschód od Edenu” to przejmująca powieść o miłości i jej braku, stracie, odrzuceniu, odkrywaniu siebie, kreowaniu własnego świata. Jest uniwersalną przypowieścią o walce dobra ze złem, walce człowieka z wewnętrznymi demonami. Walka ta rozgrywa się na płaszczyźnie relacji międzyludzkich, ale głównie we wnętrzu człowieka. Każdy z nas ma w sobie jasną i ciemną stronę, które ciągle ze sobą walczą. Tylko od nas zależy, która z nich nami zawładnie. Człowiek jest kreatorem własnego życia, który musi dokonać wyboru - pokonać grzech czy pozwolić mu się zdominować.
Sens tej walki dobrze oddaje dyskusja pomiędzy bohaterami książki na temat sensu tego, co Bóg powiedział Kainowi widząc jego ponurą twarz po złożeniu przez niego ofiary (przypowieść o Kainie i Ablu - Rdz 4,7). Chodzi o fragment, gdy Bóg mówi do Kaina: „Przecież gdybyś postępował dobrze, miałbyś twarz pogodną; jeżeli zaś nie będziesz dobrze postępował, grzech leży u wrót i czyha na ciebie, a przecież ty masz nad nim panować”. Według jednego z tłumaczeń znanych bohaterom książki, Kain ma nad grzechem panować a według innego może panować. Spór ten dobrze oddaje dylematy jakie stoją na życiowej drodze człowieka, który ma wolna wolę.
Piotr Lewiński
