Dokument składa się z wprowadzenia, czterech obszernych rozdziałów i zakończenia. Wprowadzenie określa cel i metodę podjętych badań. Od początków dziejów poszukiwanie odpowiedzi na zasadnicze pytanie badawcze: Kim jest człowiek? - było i jest - zasadniczą troską Urzędu Nauczycielskiego Kościoła. Zastanawiające jest to, że nie powstało do tej pory kompleksowe opracowanie biblijne na ten temat. Potwierdzają to autorzy dokumentu: "Kościół katolicki podejmował [wprawdzie] każdy możliwy trud, by wesprzeć ludzi dobrej woli w przyjęciu słusznej perspektywy dobra. Kierując się tym duchem, papież Franciszek zwrócił się do Papieskiej Komisji Biblijnej z prośbą o przygotowanie Dokumentu na temat "antropologii biblijnej". Kościół bowiem od zawsze opiera swe przesłanie na Piśmie Świętym (Dei verbum nr 24). Dotychczas nie ukazało się żadne oficjalne opracowanie, które prezentowałoby panoramiczną i kompleksowa wizję człowieka według Biblii" - potwierdzają autorzy dokumentu. Czyżby ludzkość dojrzała lub kondycja współczesnego człowieka to sprawiła, że pytanie: Czym jest człowiek? stało się pytaniem "granicznym" - podstawowym pytaniem ludzkości i świata? Ostatni papieże przełomu tysiącleci wielokrotnie ostrzegali przed "błędem antropologicznym" (Jan Paweł II) bądź "redukcjonizmem antropologicznym" (Benedykt XVI), stąd konieczność "panoramicznego i kompleksowego" opracowania wizji człowieka według Biblii z woli obecnego Ojca św. Franciszka. "Niniejszy Dokument pomyślany jest jako wiarygodna interpretacja całego Pisma Świętego w zakresie antropologii. Z jednej strony wymaga to jasnego przedłożenia reguł, według których sporządzone zostało opracowanie, a z drugiej - oczekuje się, że zostaną zaprezentowane w syntetyczny sposób główne linie tematyczne tego opracowania, aby ułatwić jego lekturę" - wyznają na wstępie autorzy dokumentu (nr 4). Otwarte pozostaje zatem pytanie zarys problematyki czy wprowadzenie w "panoramiczną i kompleksową wizję" człowieka?

Odnośnie do metodologii - niektórych reguł hermeneutycznych - autorzy zwracają uwagę na klasyczne kryteria interpretacji biblijnej, które wypływają z ogólnej reguły ("Pismo święte powinno być czytane i interpretowane w tym samym Duchu, w jakim zostało napisane" - Dei verbum, nr 12; por. KKK 112-114). Dokument uwzględnia cztery reguły hermeneutyczne: 1) "Posłuszeństwo słowu Bożemu" (nr 5-6); 2) "Całość Pisma Świętego" (nr 7-9); 3) "Człowiek w relacji" (nr 10), 4) "Człowiek w historii" (nr 11). Spójna struktura całego dokumentu uznaje programowe opowiadanie z Rdz 1-3 jako normatywny punkt odniesienia dla Jezusa i tradycji Pawłowej (wg podejścia narracyjnego) (nr 12-13).

Pierwszy rozdział Istota ludzka stworzona przez Boga przestawia człowieka jako stworzenie Boże. Ta relacja jest pierwszą i fundamentalną, decyduje o znaczeniu zarówno tego, że istota ludzka jest uczyniona z "prochu", jak i tego, że jest istotą żywą dzięki Bożemu "tchnieniu" (nr 14-68).

W drugim rozdziale Istota ludzka w ogrodzie ukazana jest kondycja człowieka. Autorzy dokumentu podejmują tu takie tematy, jak kwestia pokarmu, pracy i odniesienia do innych istot żywych. Ta seria ważnych relacji przyczynia się do zarysowania odpowiedzialności istoty ludzkiej poprzez przylgniecie do projektu Bożego (nr 69-149).

Trzeci rozdział Rodzina ludzka podejmuje główne kwestie relacji interpersonalnych. Mają one swoje fundamentalne zakorzenienie w małżeńskiej relacji mężczyzny i kobiety oraz przyjmują postać złożonej sieci związków rodzinnych i społecznych. W rozdziale są poruszane liczne kwestie, między innymi wartość życia seksualnego i jego różnych form - niejednokrotnie niedoskonałe albo błędne - stosunki miedzy rodzicami a dziećmi, etyka braterstwa jako przeciwieństwo przemocy i wojen. Jest to uporządkowana synteza tematów związanych z rodziną (nr 150-265).

Motywem wiodącym czwartego rozdziału Człowiek zanurzony w historii jest historia człowieka, który złamał przykazanie Boże, wybierając drogę śmierci. Jednak wydarzenie to łączy się z interwencją Boga, który czyni historię czasem zbawienia (nr 266-346).

W każdym rozdziale przytacza się najpierw fragment Księgi Rodzaju (tłustym drukiem), po czym następuje krótki komentarz egzegetyczny (kursywą - może nie koniecznie tłustym drukiem, jak w oryginale włoskim), który ma na celu wydobycie kluczowych motywów tematycznych. Dopiero po nich prezentuje się wybrane tematy, biorąc pod uwagę kolejne części Starego i Nowego Testamentu. W niektórych miejscach są wtrącone (mniejszą czcionką) szczegółowe rozwiązania ważnych zagadnień, które domagają się pogłębienia teologicznego. Dokument promuje nieustanny trud "aktualizacji interpretacyjnej", zawsze wiernej zawsze nowej (Mt 13,52). Biblia sama domaga się jej ciągłego aktualizowania. Nie wystarcza analiza naukowa tekstu (historyczno-krytyczna). "Biblia jest dla Kościoła słowem Bożym, skierowanym właśnie do niego, do Kościoła i świata całego w jego dzisiejszej postaci" (por. Interpretacja Biblii w Kościele, IV). Aktualizacja interpretacyjna, zwłaszcza w przypadku tekstów dotyczących życia ludzi, jest ona możliwa i konieczna, ponieważ bogactwo tekstów sprawia, że posiadają one swoją wartość we wszystkich epokach i dla wszystkich kultur (por. Iz 40,8; 66,18-21; Mt 28,19-20).

Trzeba uznać wielki wkład Dzieła Biblijnego im. św. Jana Pawła II i osobiste zaangażowanie Przewodniczącego - ks. prof. Henryka Witczyka w odkrywanie orędzia Pisma Świętego w naszym kraju. Kolejnym cennym wkładem jest dar przekładu omawianego dokumentu Papieskiej Komisji Biblijnej. Nie umniejszają tego sporadyczne potknięcia literowe w tekście (s. 37.108.153.177.193.201.250.257.288). Należy za to docenić czytelną szatę graficzną i bardzo korzystną cenę. Oby jak najwięcej nie tylko specjalistów - egzegetów, teologów, ale nade wszystko nauczycieli, wychowawców i katechetów, sięgnęło po to cenne narzędzie, które może rzeczywiście okazać się drogą (itinerario) "zaczynającą się w świadectwie pamięci o początkach, biegnącą poprzez analizę świadectw historycznych, bogatych w wielorakie i zróżnicowane poszerzenia tematyczne, i nie utożsamiając prawdy z jednym tylko punktem na owej drodze, choćby to był punkt końcowy i podsumowujący, który zresztą nie miałby sensu bez tego, co go poprzedza" (nr 348).

Tak jak wprowadzenie zawiera ważniejsze zasady, które przemawiają za przyjętym w dokumencie modelem wykładu ("panoramiczną i kompleksową wizję człowieka"), tak w zakończeniu dopełnia się omawiana prezentację antropologii biblijnej kilkoma uwagami natury duchowej i pastoralnej. Autorzy przyznają: "(...) na niniejszych stronach zamiast statycznego obrazu, nieustannie próbowaliśmy podążać drogą rozumienia, itinerario, zaczynającą się w świadectwie pamięci o początkach, biegnącą poprzez analizę świadectw historycznych, bogatych w wielorakie i zróżnicowane poszerzenia tematyki, i nie utożsamiając prawdy z jednym tylko punktem na owej drodze, choćby to był punkt końcowy i podsumowujący, który zresztą nie miałby sensu bez tego, co go poprzedza" (nr 348).

Czy droga badań nad antropologią biblijną została ukończona czy też po prostu otwarta została "brama" na kolejne etapy antropologicznego itinerario?

Mają rację autorzy dokumentu spoglądając na niezrealizowany do końca plan: "Coś podobnego przydarzy się nam u kresu naszego procesu bycia <kształtowanym> i formowanym jako nowe stworzenia, jako dzieci Boże (2 Kor 5,1-5). Pismo mówi, że jeszcze się nie objawiło w pełni, czym będziemy (Kol 3,3-4; 1 J 3,2)" (nr 349). Warto więc spojrzeć w twarz Najpiękniejszego z Ludzi: "Patrząc na Jezusa, medytując pilnie Jego historię, można zbliżyć się do pewnego wyobrażenia i pojęcia wielkości, którą obdarzony został syn człowieczy (Gaudium et spes, nr 22), mało co mniejszy od Boga (Ps 8,6). (...) człowiek wierzący - tak jak Chrystus - przemierzy tę samą drogę, aby pod wpływem działania Ducha Pańskiego zostać przemienionym na obraz Syna: My wszyscy odzwierciedlamy w naszej odkrytej twarzy chwałę Pana i jesteśmy przemienieni na ten sam obraz, zyskując coraz większą chwałę, za sprawą Pana, który jest Duchem (2 Kor 3,18)" (nr 350).

Jest prawdą, że każdy człowiek wezwany jest do pisania swojego "dziennika podróży". Każdy też - przy końcu ziemskiej wędrówki - zda sprawę ze swego itinerarium. Odpowie wówczas na pytanie: Kim jesteś? Opis naszej wędrówki może stać się wskazówką dla innych. Wciąż pozostanie wiele pytań, na które warto poszukiwać odpowiedzi. Pozostanie też wiele nieodkrytych ścieżek ludzkich doświadczeń. Istotne jest jednak to, by nie zboczyć z jedynej Drogi - Jezusa Chrystusa - prawdziwego Boga i prawdziwego człowieka (por. J 14,6; KKK 464).