*
Zofia Kossak-Szczucka urodziła się 10 sierpnia 1889 r. w Kośminie na Lubelszczyźnie, jako córka Tadeusza i Anny. Dzieciństwo i młodość spędziła na Lubelszczyźnie i na Wołyniu. Zgodnie z tradycją rodzinną studiowała malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie (1912 – 1913), a następnie rysunek w Ecole des Beaux Arts w Genewie. W 1915 r. wyszła za mąż i wraz z mężem zamieszkała na Wołyniu. Tam przeżyła okres krwawych wystąpień chłopskich i najazd bolszewicki. Wspomnienia z tego okresu zawarła w swej debiutanckiej książce wydanej w 1922 r. pod tytułem „Pożoga”. Po śmierci męża Zofia wraz z synami przeniosła się do rodziców. Zamieszkała w miejscowości Górki Wielkie na Śląsku Cieszyńskim. W 1925 r. ponownie wyszła za mąż. W 1939 r. Zofia Kossak przeniosła się do Warszawy, gdzie zaangażowała się w działalność charytatywna i konspiracyjną. Choć początkowo cechowały ją uprzedzenia antysemickie, pisarka jako jedna z pierwszych intelektualistek polskich dostrzegła tragizm losu Żydów w ówczesnej Polsce. W czasie okupacji stanęła na czele Frontu Odrodzenia Polski, tajnej organizacji katolickiej oraz utworzyła wraz z Wandą Krahelską – Filipowicz Komitet Pomocy Społecznej dla Ludności Żydowskiej „Żegota”. Za swą działalność została aresztowana przez gestapo i 5 października 1943 r. wywieziona do Auschwitz i wieziona do 1944 r. Następnie przewiezioną ją na Pawiak i skazano na śmierć. Dzięki staraniom podziemia została uwolniona. Pisarka wzięła czynny udział w Powstaniu Warszawskim. Koniec wojny przeżyła w Londynie, gdzie wyjechała z misją Polskiego Czerwonego Krzyża i przebywała na emigracji. Tam kontynuowała pracę pisarska. Jej twórczość cieszyła się ogromną popularnością na zachodzie, w Polsce została objęta całkowitą cenzurą. Po powrocie do kraju w 1957 r. zamieszkała znów w Górkach Wielkich. Jako publicystka współpracowała przede wszystkim z prasa katolicką. Zmarła 9 kwietnia 1968 r. w Bielsku – Białej.

Wśród bogatego dorobku literackiego Zofii Kossak – Szczuckiej znajdują się liczne powieści, a wśród nich powieść biblijna o patriarsze Abrahamie pt: „Przymierze”. Jest to niezwykle pasjonująca książka przedstawiająca dzieje rodu Hebrajczyków zamknięte w ramach życia jej głównego bohatera Abrahama.

Powieść jest niezwykle barwną, dynamiczną i bogatą w malownicze opisy historią które pozwalają niejako znaleźć się wraz z bohaterami w obrębie obozu pasterskiego, który od dziesiątek lat przebywa na stałe w pobliżu grodu Ur, a następnie wędruje po ziemiach Mezopotamii, Babilonii, Palestyny. Mieszkańcy obozu, którego naczelnikiem jest Tare, syn Nachora, zamieszkujący w grodzie, nie jak cały szczep pod namiotami, wiedli spokojne pasterskie życie czcząc lokalne bożki pogańskie i terafim – figurki, opiekunów rodu. Tam właśnie Ab – Ram wątpiący w skuteczność bożków rozpoczyna swą przygodę życia, która upłynie nie na składaniu ofiar niemym i bezsilnym figurom czczonym przez współczesnych mu ludzi, ale w obecności Boga Prawdziwego, który będzie mu się objawiał i prowadził drogami Swej woli. Otrzymał bowiem Skarb, który przekazał mu kapłan Nergal – Sar, a który miał ponieść dalej i ujawnić światu. Mimo podeszłego wieku Ab–Ram wyrusza z całym swym plemieniem z ziemi babilońskiej, przekracza rzekę Eufrat i wchodzi na ziemię asyryjską. Ród dochodzi do Haranu, gdzie zatrzymuje się na dłużej. Tam umiera Tare, przekazując naczelnictwo swemu synowi Ab – Ramowi. Stamtąd plemię pozostawiając w grodzie Nachora, brata głównego bohatera, udaje się w pełną nowych przygód drogę, która zawiedzie ich do Egiptu. Powróciwszy znów do Kanaanu, na skutek sprzeczki pomiędzy pasterzami Ab–Rama, a bratanka jego Lota, naczelnik postanawia o rozejściu się ich dróg. Lot, wraz z żoną Idith i córkami udaje się do Sodomy, natomiast Ab–Ram z plemieniem osiada w dolinie Kanaanu. Tam, nie czekając na wypełnienie się obietnicy danej mu przez Boga, że otrzyma liczne potomstwo, postanawia wraz ze swą niepłodną żoną Sarai przyśpieszyć jej spełnienie. Naczelnikowi rodzi się syn z niewolnicy Hagar, który otrzymuje imię Ismael. Kolejne lata przynoszą nowe niespodzianki. Ab – Ram wyrusza na wyprawę przeciw Hammurabiemu, by odzyskać Lota, który dostał się do niewoli i doświadcza niezwykłego spotkania z nieznanym królem Melhizedehiem. Pomimo wielu cudów, które Bóg uczynił dla rodu Ab – Rama, lud wciąż czci swych bożków. Bóg postanawia zawrzeć z Ab – Ramem przymierze. Robi to wobec całego plemienia. Zmienia też jego imię na Ab – Raham, czyniąc go ojcem ludów, a imię jego żony na imię Sara. Niedługo po tym w obozie mają miejsce tajemnicze odwiedziny, Ab – Raham otrzymuje obietnicę narodzin syna z żony swej Sary. Miasta Sodoma i Gomora zostają zniszczone przez deszcz ognisty, Lot przestrzeżony przez posłańców ucieka wraz ze swymi córkami, a żona jego zostaje w czasie ucieczki zamieniona w słup soli. Kiedy przychodzi do obozu Ab – Rahama, wyznaje stryjowi tragiczne koleje losu od czasu ich rozdzielenia z jeszcze gorszym ich końcem. Kiedy rodzi się syn obietnicy, po szczęśliwie minionych latach jego dorastania, przychodzi czas ostatecznej próby, gdy sprawdzi się posłuszeństwo Ab–Rahama. Powieść kończy się z chwilą, gdy Ab–Raham poszukawszy odpowiedniej żony dla Izaaka, odchodzi do Tego, którego ujrzeć pragnął przez całe swe życie.

Książka trzyma czytelnika w napięciu do ostatniej strony. Jest nie tylko piękną historią z pradawnych czasów, opisującą losy ludu chaldejskiego, wyjątkowo pasjonującą, dynamiczną i barwną, aleprzede wszystkim historią przyjaźni Boga z człowiekiem. Pozwala ona odkryć prawdę, że w serce każdego człowieka jest wpisana tęsknota za Kimś, kto stoi ponad światem, kto ten świat stworzył i nieustannie nad nim czuwa, że: „tą całością musi rządzić ktoś nad wszystko władniejszy i wyższy. Kim On jest? Czyje oczy patrzą z wysoka na świat? Kto położył zawiasy ziemi i wykreślił koleje miesiąca? Kto ląd otoczył wodami? Kto rozkazuje słońcu? Jeżeli prawdą jest, że jak Nannar Sin miesiącem, tak każda gwiazdą rządzi inny duch lub demon, to i tak musi istnieć nam nimi bóg większy, starszy, goel świata… jak się zwie?”. Autorka w niezwykły sposób wplata w fabułę powieści kształtowanie się relacji człowieka z Bogiem. Urzeka i zawstydza determinacja z jaką główny bohater szuka odpowiedzi na nurtujące go pytania, szuka Prawdy, szuka Boga Jedynego, Nieznanego wśród wielu bogów, których wyznają wszyscy mu współcześni, postawa posłuszeństwa Bogu, którego tak naprawdę nie zna oraz wiara w usłyszane Słowo, która staje się motywem jego działania.

Zofia Kossak Szczucka ukazuje w „Przymierzu” głęboki świat wartości, którymi żyją ludzie Starego Testamentu. Możemy podziwiać wierną i oddaną miłość małżeńską, posuniętą do granic rezygnacji z siebie, ryzyka wytykania palcami przez innych, kiedy Abraham, nie oddala swej niepłodnej żony Sary, by z innej otrzymać potomka, choć tak należy postąpić, aby przedłużyć ród. Zastanawia postawa posłuszeństwa, najpierw Abrahama względem Boga, gdy Ten oczekuje rzeczy niemalże niemożliwych, Sary względem męża, gdy zawsze słucha jego poleceń i nie przekracza stawianych granic, pomimo niezrozumienia, bólu, upokorzenia, rodu względem swego naczelnika, choć jego decyzje zdają się być szalone i prowadzić do całkowitej zguby, a także postawa posłuszeństwa syna względem ojca – najpierw Abrama wobec Tarego, który nie zgadza się wyruszyć z Ur, pomimo rozkazu Boga, potem Izaaka względem Abrahama, gdy bez słowa godzi się na szalony czyn ojca, który na górze Moria ma złożyć ofiarę Bogu. Powieść uświadamia czytelnikowi, że posłuszeństwo przynosi błogosławione owoce, że postawa zawierzenia i ufności prowadzić może do doświadczenia rzeczy przekraczających nasze wyobrażenia, do osiągnięcia szczęścia, pomimo tego, że na początku widać tylko trud, ból, niezrozumienie.

Obserwując dzieje dwóch rodzin: Abrahama i Sary oraz Lota i Idith, możemy zobaczyć jak bardzo „opłaci się” życie wierne, prawe i sprawiedliwe. Lot wraz z żoną wybrali życie łatwe, pełne wygód, bogactwa, próżnych uciech, gdzie rozmywa się granica miedzy dobrem, a złem, które ostatecznie prowadzi do śmierci – Idith zostaje zamieniona s słup soli, Lot, dopuszcza się okropnego zła, moralnie umiera, nie może wrócić do grogu. Abraham z Sarą żyją sprawiedliwie i bogobojnie, a ich oddanie zostaje pobłogosławione synem i wypełnieniem obietnic danych mu przez Boga. To jego imię będzie powtarzane przez wszystkie pokolenia: „Bóg Abrahama…”. Widzimy też relację Abrahama i Hagar, nieczystą, pełną pożądliwości, która choć daje im syna, ostatecznie nie przynosi im szczęścia. Widzimy więc ogromną wartość życia czystego, prawego, stojącego na straży moralności. Jednym z najpiękniejszych motywów powieści jest ukazanie wielkiej godności człowieka, którego Bóg wychowuje do życia pełnego, prawdziwego, zgodnego z Jego wolą, dającego autentyczne szczęście. Możemy śledzić zmaganie Abrahama, który słucha Boga i szuka Go gorliwie, po czym odchodzi, grzeszy, wikła serce w nieczystość. Poniżony i czujący wstręt do samego siebie, uświadamia sobie, że Bóg go powołał, mówił do niego, że cierpliwie czekał i patrzył co czyni grzesznik, widział jak kala się grzechem i jeszcze troszczył się o niego. Wzrusza czytelnika odkrycie własnej marności przez bohatera i uwielbienie Boga za Jego niepojętą miłość. Minie kilka lat i będziemy mogli obserwować głównego bohatera, który doświadczywszy własnej podłości i słabości, a przy tym przebaczenia i miłości Boga, nie potępi swego bratanka za jego grzechy. Staje przed oczami czytelnika prawda, że Bóg nie karze za grzechy, nigdy nie potępia człowieka, nie odwraca się od grzesznika i nie przestaje się o niego troszczyć nawet wtedy, gdy ten odchodzi, upada, zdradza. Właśnie to doświadczenie ma uczyć człowieka miłosierdzia względem bliźniego.

Powieść „Przymierze” jest prawdziwą kopalnią wartości pedagogicznych, które można rozważać. Choć nie sposób wyłonić ich wszystkich, myślę że tych kilka myśli, które przytoczyłam, pokazują jak niezwykle wartościową i cenną jest przeczytana przeze mnie książka.

Autorka Przymierza urodziła się w Kośminie 10 sierpnia 1889 r. Dzieciństwo i młodość spędziła na Lubelszczyźnie i na Wołyniu. W czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie, gdzie prowadziła działalność konspiracyjną i charytatywną, powołała razem z Wandą Krahelską we wrześniu 1942 r. Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom, przekształcony później w Radę Pomocy Żydom „Żegota”, za działalność po wojnie została odznaczona medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata". W 1943 r. została aresztowana i więziona do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Auschwitz-Birkenau, następnie przeniesiona do warszawskiego więzienia na Pawiaku, gdzie oczekiwała na wykonanie kary śmierci. W 1945 r. została skierowana w misji Polskiego Czerwonego Krzyża do Londynu, pozostawała na emigracji przez 12 lat, gdzie w czasie gospodarowania na farmie w Kornwalii kontynuowała swoja działalność pisarską. Do kraju wróciła w 1957 r. i osiadła w Górkach Wielkich. W 1964 r. była jedną z sygnatariuszek Listu 34, w którym przyłączyła się do protestu w obronie swobody wypowiedzi. Zmarła 9 kwietnia 1968 r. w Bielsku-Białej, a pochowana została na cmentarzu parafialnym w Górkach Wielkich. W Górkach Wielkich działa fundacja im. Z. Kossak, która wspiera rozwój wspólnoty i społeczności lokalnej.