Cyberteologia [2013]
2014-04-10
A. Spadaro SI, Cyberteologia. Chrześcijaństwo w dobie Internetu, tł. M. Masny, Wyd. św. Stanisława Bpa, Kraków 2013, ss. 222.
Książka włoskiego jezuity - eksperta watykańskiego ds. edukacji medialnej - jest ważnym i aktualnym głosem teologa w świecie, który wciąż pozostaje wezwaniem dla Kościoła. Ojcowie Jezuici zawsze podejmowali odważne wyzwania misyjne. Szli pierwsi z Ewangelią tam, gdzie jeszcze nikt nie dotarł. Zdobywali nowe kontynenty, docierali do nowych światów. Kard. Martini (+ 2012) opublikował trzy programy edukacyjne, wśród których znalazł się również program pt. Il lembo del mantello. Per un incontro tra Chiesa e mass media. Lettera pastorale per l`anno 1991-1992 ("Rąbek/skraj płaszcza. Spotkanie Kościoła ze światem mass mediów"). Wydawnictwo WAM przetłumaczyło włoski tekst jako "Rozmowa z moim telewizorem". W 1991/92 telewizor był głównym medium. 20 lat później takim medium jest Internet. Kardynał w jednym z rozdziałów programu duszpasterskiego pytał wówczas: Przekleństwo (śmietnik) czy dar? Mała dygresja o znaczeniu "teologicznym" mojego telewizora. Dziś media masowe - środki społecznego przekazu - Web 2.0 to nowe środowisko, w którym muszą wybrzmieć pytania teologiczne i pedagogiczne.
Cyberteologia - pojęcie zaproponowane przez Spadaro - to przestrzeń badawcza dla wiary szukającej zrozumienia w epoce nowych mediów,
opierającej się na prostym założeniu: nie tylko wiara kształtuje kulturę,
ale także kultura – a w tym konkretnym przypadku: kultura cyfrowa - w
jakiś sposób i w jakimś stopniu kształtuje rozumienie wiary (P. Studnicki).
Praca jest zbiorem tekstów, które wcześniej ukazały się na łamach jezuickiego pisma La Civilita Cattolica. Autor opracował je na nowo i przekazał czytelnikowi w formie zwartej. Spis treści wyróżnia sześć rozdziałów: 1. Internet między teologią a technologią (s. 17-48); 2. Człowiek dekoderem i napędem szukania Boga (s. 49-65); 3. Ciało mistyczne i łączące (s. 67-100); 4. Chrześcijańskie spojrzenie na etykę hakera (s. 101-134); 5. Liturgia, sakramenty i "obecność wirtualna" (s. 135-171); 6. Teologiczne wyzwania "zbiorowej inteligencji" (s. 173-193); Bibliografia (s. 195-213).
Autor w swojej publikacji stawia szereg ważnych pytań: Czy
Internet zmienia nasz sposób myślenia? Czy sieć jest "narzędziem" czy
raczej już "przestrzenią", w której żyjemy? Czy Sieć, zmieniając nasz
sposób życia i myślenia, nie zmieni również sposobu rozumienia i
przeżywania wiary? Jaki więc wpływ ma sieć na sposób rozumienia Kościoła
i kościelnej komunii? I jaki ma wpływ na wyobrażenie o Objawieniu,
łasce, liturgii oraz sakramentach? Jeżeli chrześcijanie zastanawiają się
nad Siecią, to nie po to tylko, aby jej dobrze „używać”, ale także
dlatego żeby w niej dobrze "zamieszkiwać". Naszym mieszkaniem jest
między innymi terytorium cyfrowe. Jakiego znaczenia nabiera więc epoce
cyfrowej fakt, że „Słowo ciałem się stało i zamieszkało między nami”?
Nie można przejść obojętnie wobec tej książki, gdyż czytelnik znajdzie tam wiele
konkretnych wskazówek pomocnych dla rozumienia cyberprzestrzeni, czyli świata, który
coraz realniej obecny jest w naszym życiu codziennym. "Dobrze więc nie
zatrzymywać się na cudach techniki, lecz pójść dalej i zrozumieć, jak
świat się zmienia i jak ta zmiana wpływa na życie wiary. Wszak zadaniem
Kościoła jest towarzyszenie człowiekowi w jego wędrówce, a Sieć jest już
integralną częścią tej drogi" - przekonuje Wydawca. Warto dodać, że tego typu publikacje przyczyniają się do promowania edukacji medialnej w szkołach i uniwersytetach. Tego typu edukacja pomoże wzrastać w wewnętrznej wolności, nauczy dystansu wobec sensacji dnia (news`a), zbyt wciągających informacji; pomoże też narzucić uczniom rodzaj ascezy, by być zdolnym do ofiar i wyrzeczeń. Zaprosi wreszcie do dialogu nadawcy i odbiorcy, nie tylko do komunikacji danych, ale także do komunikowania się osób. "(...) Bóg przemówił słowami i wydarzeniami ludzkimi, jesteśmy pewni - przekonywał kard. Martini - że słowa i wydarzenia tego świata mogą stać się nośnikami Jego komunikacji: zdolne są wyrażać Jego miłość, Jego prawdę i Jego życie poprzez ubogie słowa i ograniczone gesty naszego doświadczenia. Mass media w różnych języków przez nie używanych (słowa, obrazy, dźwięki, gesty, wibracje i emocje etc.), są potencjalnymi <namiotami>, w których Słowo nie gardzi zamieszkać. Są krawędziami Jego płaszcza, poprzez który może przychodzić do nas Jego zbawcza moc" (por. Mt 14, 36; Łk 8, 44). Język ludzki w najnowszych publikatorach i komunikacja Boga w historii mogą się spotkać i służyć nowej ewangelizacji.
ks. Jan Kochel