Św. Jan Nepomucen (†1393) Pomuk - Praga

2011-12-10

CZYTAJ!

J 20, 19-23

Wieczorem twego pierwszego dnia tygodnia zapadł wieczór, a tam, gdzie przebywali uczniowie, zamknięto drzwi z obawy przed Żydami, przyszedł Jezus, stanął w środku  i pozdrowił ich: "Pokój wam". A gdy to powiedział, pokazał im ręce oraz bok. Uczniowie uradowali się, że ujrzeli Pana. Jezus zaś odezwał się do nich ponownie: "Pokój wam! Jak Mnie posłał Ojciec, tak i Ja was posyłam". Po tych słowach tchnął na nich i oznajmił: "Przyjmijcie Ducha Świętego. Tym, którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone; którym zatrzymacie, są zatrzymane".

ROZWAŻ!

Papież Jan Paweł II zaliczył św. Jana Nepomucena – obok św. Jana Vanney`a, św. Józefa Cafasso i św. Leopolda z Caselnuovo – do grona „apostołów konfesjonału”. Oddał tym samym hołd niezliczonym rzeszom świętych, a niemal anonimowych spowiedników, którzy przyczynili się do zbawienia penitentów, pomagając im w nawróceniu, w walce z grzechem i pokusami, a ostatecznie w uświęceniu (por. Reconciliatio et paenitentia nr 29). Wielu z nich strzegło tajemnicy spowiedzi nawet w obliczu grożącej im śmierci. Do tego grona należał św. Jan Nepomucen. Wokół tej postaci narosło sporo opowieści nie do końca potwierdzonych, a chętnie rozpowszechnianych przez gorliwych kaznodziejów. Jest to chyba jedna z najbardziej kontrowersyjnych, choć też niezwykle popularnych postaci w hagiografii (H. Fros SJ).

Kim był Jan Nepomucen? Historia jego życia sięga czasów panowania w Czechach króla Wacława IV. Przyszedł na świat około 1350 r. w miejscowości Pomuk. Wiadomo, że pochodził z zamożnej rodziny, a jego ojcem był urzędnik królewski. Jan związał swoje życie ze stanem duchownym, studiował w Pradze i Padwie, uzyskał stopień doktora prawa. Został mianowany kanonikiem przy kolegiacie św. Idziego w Pradze, był proboszczem w Wyszehradzie i Zatoce. Wreszcie został notariuszem sądowym i wikariuszem generalnym arcybiskupa Pragi Jana z Jenstein, który wszedł w poważny konflikt z dworem królewskim. Gdy na wiosnę 1393 r. delegacja arcybiskupa uczestniczyła w rozmowach, które miały zapobiec wybuchowi nowego zatargu, król uniesiony złością uwięził trzech duchownych: Mikołaja Puchnika, Bogusława Knoblocha i Jana Nepomucena. Podał ich torturom, a później dwóch pierwszych zobowiązał do milczenia i puścił wolno, Jana zaś skazał na śmierć. 20 marca 1393 r. na rozkaz królewski zrzucono go z mostu Karola w Pradze do Wełtawy. Po kilku dniach wyłowiono ciało kapłana i pochowano w kościele św. Krzyża w Pradze (por. H. Fros, Twoje imię, Kraków 1988, 306). Utarło się przekonanie, że przyczyną jego męczeństwa była odmowa zdradzenia tajemnicy spowiedzi królowej Joanny. Św. Jan Nepomucen przedstawiany jest najczęściej z krucyfiksem ułożonym na przedramieniu lub z palcem na ustach, zapieczętowanym listem lub zamkniętą kłódką (symbole tajemnicy spowiedzi). Uważany jest też za patrona strzegącego mostów i chroniącego przed klęską powodzi, ratującego tonących.

Pamięć o męczeńskiej śmierci ks. Jana trwała wśród mieszkańców Czech i z czasem przerodziła się w żywy kult religijny, który przeniknął do krajów ościennych. Zaczęły się też pojawiać się liczne opowieści na temat jego życia, a zwłaszcza heroicznej ochrony tajemnicy spowiedzi. Kult św. Jana rozwinął się szczególnie pod koniec XVII wieku, a już w 1720 roku rozpoczęto oficjalny proces beatyfikacji, zakończony rok później. W 1729 roku ogłoszono go świętym. Szczątki św. Jana przeniesiono do praskiej katedry św. Wita i złożono w okazałej barokowej konfesji. Powszechnie znana jest brązowa rzeźba Świętego, pochodząca z 1683 roku, która znajduje się na moście Karola w Pradze. Zapoczątkowała ona zwyczaj stawiania wolno stojących figur św. Jana właśnie na mostach. Szeroko rozpowszechnił się on w Czechach, Austrii, Niemczech i na Śląsku.

Jeśli życie świętych jest najcenniejszym komentarzem do duchowej lektury Biblii, to warto uczyć się od nich – o czym przekonuje Benedykt XVI – niezawodnej drogi do żywej i skutecznej interpretacji słowa Bożego (VD 49). Z Ewangelii Jana dowiadujemy się, że Jezus przekazał władzę odpuszczania grzechów zwykłym ludziom, którym również grożą zasadzki grzechu i którzy także potrzebują pokuty i pojednania. Był to gest wielkiego zaufania: „Przyjmijcie Ducha Świętego. Tym, którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone; którym zatrzymacie, są zatrzymane” (J 20, 22 – przekład Edycji św. Pawła). Jan Paweł II komentując ten fragment Ewangelii zauważa, że jest to jedna z najwspanialszych nowości ewangelicznych! „[Jezus] udziela tej władzy Apostołom również z prawem przekazywania jej – tak rozumiał to Kościół od samego zarania – następcom, obdarzonym przez tychże Apostołów misją i odpowiedzialnością za kontynuowanie ich dzieła głoszenia Ewangelii i szafarzy zbawczego dzieła Chrystusa (…). Tak jak przy ołtarzu, gdzie sprawuje Eucharystię, jak w każdym sakramencie, kapłan, szafarz pokuty, działa «in persona Christi». Chrystus, który przez osobę spowiednika jest uobecniony i za jego pośrednictwem dokonuje tajemnicy odpuszczenia grzechów, jest tym, który okazuje się bratem człowieka, miłosiernym, wiernym i współczującym arcykapłanem, pasterzem gotowym szukać zagubionej owcy, lekarzem, który leczy i pociesza, jedynym nauczycielem, który jest prawdomówny i naucza drogi Bożej, «sędziom żywych i umarłych», który sądzi prawdziwie, a nie według pozorów” (RP 29).

Posługa w konfesjonale należy do najtrudniejszych i najbardziej delikatnych; jest męcząca i wyczerpująca, ale przynosi też wiele radości szafarzowi (por. Łk 15, 22-24). Posługa jednania domaga się dyskrecji nie tylko ze strony spowiednika, ale też i spowiadającego się.

Wobec wielkiej tajemnicy pokuty i pojednania trzeba zapytać:

• Dlaczego mówi się dziś o kryzysie spowiedzi, „utracie poczucia grzechu” (RP 18), o zaniedbaniach ze strony szafarzy?
• Na czym powinna polegać posługa jednania (por. 2 Kor 5, 18; Rz 5, 10n)?
• Jaka jest rola słowa Bożego w przygotowaniu i sprawowaniu tego sakramentu? Czy warto zalecać lekturę Pisma Świętego jako zadośćuczynienie (pokutę)?

Zachęcam Was (…),

byście wraz ze mną zwrócili się do Niepokalanego Serca Maryi,

Matki Jezusa, w której «dokonało się pojednanie Boga z ludzkością...

dokonało pojednanie, gdyż otrzy­mała Ona od Boga

pełnię łaski na mocy odku­pieńczej ofiary Chrystusa».

Istotnie, Maryja na mocy swego Boskiego macierzyństwa

stała się prawdziwie sprzymierzeńcem Boga w dziele pojednania.

Dłoniom tej Matki,

której « fiat » naznaczyło początek owej « pełni czasu »,

w której Chrystus dokonał pojednania człowieka z Bogiem,

i Jej Niepokalanemu Sercu,

któremu wiele razy za­wierzyliśmy całą ludzkość

gnębioną grzechem, rozdartą napięciami i konfliktami

- zawierzam teraz w sposób szczególny to pragnienie,

by za Jej wstawiennictwem

ludzkość odkrywała drogę pokuty

jedyną, która może ją doprowadzić

do pełnego pojednania i by drogą tą postępowała.

Fragm. adhortacji Reconciliatio et paenitentia nr 35.