Tolkien J.R.R. - Hobbit, czyli tam i z powrotem

2016-05-20

John Ronald Reuel Tolkien urodził się 3 stycznia 1892 roku w Bloemfontein w Oranii, a zmarł 2 września 1973 roku w Bournemouth. Tolkien był wybitnym brytyjskim pisarzem oraz profesorem filologii i literatury staroangielskiej na Uniwersytecie Oksfordzkim. Spopularyzował literaturę gatunku fantasy poprzez takie dzieła jak Władca Pierścieni czy właśnie wyżej wspomniane dzieło Hobbit, czyli tam i z powrotem. Warto również nadmienić, że brytyjski pisarz znał w różnym stopniu ponad 30 języków, szczególnie interesował się językami wymarłymi np. starożytną grekę, hebrajski, gocki czy nordycki. Tolkien w jednym z wywiadów zdeklarował się, że jest wierzącym rzymskokatolickim chrześcijaninem, a ponad to przetłumaczył starotestamentową Księgę Jonasza.

Hobbit, czyli tam i z powrotem jest preludium trylogii Władca Pierścieni. Bohaterem książki jest tytułowy hobbit - Bilbo Baggins, który wiedzie spokojne życie. Dotychczasową sielankę przerywa wizyta czarodzieja Gandalfa, który przybywa wraz z trzynastoma krasnoludami. Czołową postacią wśród krasnoludów jest krasnal o imieniu Thorin. Bilbo wraz z gromadą krasnoludów i czarownikiem Gandalfem udaje się w podróż życia na Samotną Górę. Na tejże górze będą musieli stawić czoła potężnemu smokowi imieniem Smaug. Czy bohaterom uda się osiągnąć cel i czemu będą musieli stawić czoła podczas wyprawy życia?

Motywy biblijne w dziełach Tolkiena można odkryć w trzech osobnych, lecz przenikających się sferach, takich jak: konflikt dobra i zła, sprawa życia i śmierci oraz aspekt bezinteresownej ofiary. Postać Gandalfa w powieści Hobbit możemy interpretować jako patriarchę, który przynosi obietnicę Królestwa. Natomiast wędrówkę dzielnego hobbita, Bilbo Bagginsa z pierścieniem możemy przyrównać do swoistej drogi krzyżowej, w której bohaterowie tolkienowskiej powieści spotykają wiele trudności na wzór Jezusa niosącego krzyż, by ofiarować życie i zmartwychwstać dla naszego zbawienia. To tylko nieliczne przykłady motywów biblijnych w twórczości Tolkiena, a jednak wystarczające, by dowieść, iż brytyjski autor jest pisarzem chrześcijańskim.

Hobbit jest powieścią dla każdego czytelnika. Książka napisana jest prostym językiem dostępnym nawet dla najmłodszych czytelników. Gorąco zachęcam do zagłębiania się w pełną literaturę brytyjskiego pisarza, a Hobbit jest tylko subtelnym wstępem do najbardziej popularnej trylogii Tolkiena - Władcy Pierścieni. Polecam!

Historia Bilbo Bagginsa będącego członkiem hobbiciej rodziny gdzieś w Schire na krańcach Śródziemia jest przeniknięta, aczkolwiek nie bezpośrednio, duchem ewangelicznym. Jej autor, J.R.R. Tolkien, bardzo zgrabnie zakamuflował metody działania Boga oraz postaci, którymi sam Stwórca się posługuje. Ten, iście majstersztyk sztuki pisarskiej, rozsławił autora czyniąc jego dzieła ponadczasowe.

Jednakże nieżyjącego już sporo lat Tolkiena najbardziej popularnym na świecie zrobiły własne dzieci - zauważa biograf, Paolo Gulisano w książce „Mit i łaska”. „Po prostu Tolkien opowiadał dzieciom na dobranoc historię o hobbicie Bilbo Bagginsie, który wyruszył ze spokojnej, zielonej wioski Shire na wielką wyprawę. Niziołek w towarzystwie trzynastu krasnoludów oraz czarodzieja Gandalfa dotarł do Samotnej Góry, gdzie wspólnie stawili czoło smokowi Smaugowi i zdobyli pilnowany przez niego skarb. Ojciec-gawędziarz opowiedział kiedyś tę historie przyjaciołom, a ci zasugerowali mu wydanie tej historii drukiem. Kiedy książka się ukazała w 1936 r., czytelnicy szybko ją docenili i prosili o więcej. „Władca pierścieni” wyszedł prawie 20 lat później.”

Elementy chrześcijańskie w Hobbicie Tolkiena to trzy różne, ale wzajemnie przenikające się sfery: wewnętrzny konflikt dobra i zła, bezinteresowna ofiara, oraz odwieczne pytanie o czas i wieczność, a szczególnie o życie i śmierć.

W „Hobbicie” na każdym kroku można odnaleźć znaki, czy też postaci, które pełnią nietuzinkową rolę – czy to po stronie dobra, czy też zła. Zło jest u Tolkiena wyłącznie brakiem dobra. Samo nie potrafi tworzyć, a jedynie działa destrukcyjnie wobec rzeczy już istniejących. Najbardziej odrażające istoty - orki były kiedyś pięknymi elfami, które oddały się na służbę złu, co może odnosić się do hierarchii duchów, o których słyszymy w Kościele. Potwory powołane do życia przez złego czarodzieja Sarumana (przewodnika innych czarodziejów, który miał im przewodzić, a przez własną pychę obrócił się przeciwko nim) nie są tak naprawdę niczym nowym, lecz jedynie skarlałą wersją już istniejących mieszkańców Śródziemia albo ich mieszanką.

Losy dobra są znacznie ciekawsze. Postać czarodzieja Gandalfa Szarego sugeruje obdarzonego mocą proroka albo patriarchy, który nieświadomym ludziom przynosi obietnicę Królestwa i jest zwiastunem dobra. Kiedy indziej przypomina Chrystusa - gdy ginie w obronie przyjaciół, walcząc z prastarym potworem ciemności Balrogiem, a potem w tajemniczy sposób powraca, obdarzony większą siłą i mądrością, już jako Gandalf Biały.

Ta wędrówka zaczynająca się od pewnej nory ziemnej, w której mieszkał pewien Hobbit, przeradza się w wielką wyprawę, która zależna jest od jego decyzji. Pozytywna odpowiedź jest jak mały kamyczek, który z czasem powoduję lawinę wydarzeń. Takim niepozornym kamyczkiem w świecie stał się Bilbo, od którego niejednokrotnie zależało powodzenie wyprawy kilkunastu krasnoludów i Czarodzieja. Od niego to też, zależało później potoczenie się losów wojen między rasami dobra i zła.

Ta krótka, a jakże treściwa opowieść, uczy nas bardzo prostej zasady. Nie ma rzeczy niemożliwych na tym świecie. Rzeczy i siły które wydają się być wielkie w oczach świata są niczym wobec pomysłowości Boga i Jego metod działania. Stwórca nieustannie pokazuje, że najmniejsze stworzenia tego świata mogą zmienić całe jego dzieje choć bywają niezauważalne. Tak samo niezauważalne, jak Boska sprawczość w naszym świecie.