Kazandzakis Nikos - Chrystus ukrzyżowany po raz wtóry

2014-03-18

Autor powieści urodził się 18 lutego 1883 r. w Heraklionie na Krecie, zmarł 26 października 1957 r. we Fryburgu Bryzgowijskim w Niemczech. Był greckim powieściopisarzem, poetą, dramaturgiem, tłumaczem i myślicielem. Uważany przez wielu za najważniejszego greckiego pisarza i filozofa XX wieku. Jest autorem m. in.: Greka Zorby, Ostatniego kuszenia Chrystusa, Sztuki ascezy: Zbawcy Boga.

Dzieło Chrystus ukrzyżowany po raz wtóry zostało napisane w roku 1954, natomiast wydane w języku polskim w 1958 roku w tłumaczeniu z języka francuskiego przez Jadwigę Dackiewicz. Opowiada o przeżywaniu Misterium Paschalnego. Akcja powieści rozgrywa się w jednej z górskich, greckich wiosek, gdzie od wielu pokoleń praktykowany jest ceremoniał „żywego" przedstawiania śmierci Jezusa Chrystusa. Wielu mieszkańców przebiera się i odgrywa misterium biblijne. Jest to okazja do swoistego publicznego pokazania swej pozycji w wiosce. Przygotowania do obrzędu trwają wiele dni. Dla całej wioski jest to okres niecodziennych wydarzeń, w których odgrywana historia zaczyna nabierać realnych kształtów i mieć wpływ na codzienne życie mieszkańców.

Powieść rozpoczyna się opisem zebrania bohaterów w domu popa w celu uzgodnienia obsady i przebiegu misterium Męki Chrystusa w Wielkim Tygodniu w przyszłym roku. Od wielu pokoleń co siedem lat spośród całej społeczności wioski wybiera się pięciu mężczyzn i jedną kobietę. Mija właśnie siódmy rok, należy zatem dokonąć wyboru. Po dość długiej i ciężkiej naradzie starszych, podjęto decyzję i wybrano: apostoła Piotra zagra Jannakos, Jakuba - Konstantis, Jana - Michelis, Judasza Iskariotę - Panajotis, ukrzyżowanego Chrystusa - Manolios, Magdalenę - Katerina.

Mieszkańcy wioski wracają do codziennych zajęć i obowiązków. Rozpoczyna się czas przygotowań do przyszłorocznego misterium Męki i Zmartwychwstania Pana Jezusa. Oprócz przygotowań do spektaklu życie we wsi toczy się zwykłym rytmem. Mijają dni, tygodnie, miesiące. Autor ukazane relacje między mieszkańcami wioski, ich przeżycia, uczty, w których biorą udział. W codzienności zaczyna przeplatać się ich życie z wydarzeniami misterium Paschalnego.

Jest to świetna i wciągająca proza, która podejmuje problem określenia relacji pomiędzy człowiekiem (społeczności) a Bogiem. Powieść zmusza czytelnika do głębszego zastanowienia się nad zagadnieniem religijności i jej wpływu na ludzkie postępowanie. Autor wydobywa dwa rodzaje relacji: czasem religia działa na ludzi kojąco i stabilizująco, będąc niejako inspiracją, nadającą sens życiu, a innym razem za sprawą niezrozumienia i fanatyzmu przekształca ludzi w bestie, które - pod pokrywką pobożności - potrafią dokonać haniebnych czynów. Pozytywny aspekty religii wybrzmiewa również w ostatnim zdaniu tej pięknej, mądrej i pouczającej powieści: „I znów zaczęli iść ku wschodowi drogą bez końca".

Aurelia Herlich